.

Opdivo (nivolumab)

Μηχανισμός δράσης 

Το nivolumab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο προσδένεται στον υποδοχέα του “προγραμματισμένου θανάτου-1 (PD-1)” που βρίσκεται στα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος (Τ-κύτταρα)  και παρεμποδίζει την αλληλεπίδραση του με τους συνδέτες PD-L1 και PD-L2, οι οποίοι εκφράζονται στα καρκινικά κύτταρα.

Χωρίς τη χορήγηση του nivolumab οι συνδέτες PD-L1 και PD-L2 προσδένονται και ενεργοποιούν τον υποδοχέα PD-1 ο οποίος απενεργοποιεί τα Τ-κύτταρα, δηλαδή την άμυνα του οργανισμού μας. Με τον τρόπο αυτό τα καρκινικά κύτταρα αποφεύγουν τη καταστροφή τους.   

Το nivolumab παρεμποδίζει αυτή τη σύνδεση, επανενεργοποιώντας τη καταστροφή των καρκινικών κυττάρων από το Τ-κύτταρο, δηλαδή από το ίδιο το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Θεραπευτικές ενδείξεις 

Το nivolumab ως μονοθεραπεία ενδείκνυται για :

-την αντιμετώπιση του προχωρημένου (μη χειρουργήσιμου ή μεταστατικού) μελανώματος σε ενηλίκους.

-τη θεραπεία ενηλίκων ασθενών με τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα (ΜΜΚΠ), ο οποίος είτε παρουσιάζει τοπική εξάπλωση είτε μετάσταση σε άλλα σημεία του σώματος, σε ασθενείς που έχουν λάβει στο παρελθόν άλλα αντικαρκινικά φάρμακα (χημειοθεραπεία)

-προχωρημένο νεφροκυτταρικό καρκίνωμα, μια μορφή καρκίνου του νεφρού, σε ασθενείς που έχουν λάβει προηγούμενη θεραπεία με άλλα αντικαρκινικά φάρμακα,

-καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου από πλακώδη κυττάρα (SCCHN) σε ασθενείς που παρουσιάζουν επιδείνωση παρά τη χορήγηση αγωγής με αντικαρκινικά φάρμακα που έχουν ως βάση την πλατίνη,

-καρκίνο του ουροθηλίου, μια μορφή καρκίνου της κύστης και του ουροποιητικού συστήματος, που έχει εξαπλωθεί τοπικά και δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά ή έχει κάνει μετάσταση σε άλλα σημεία του σώματος. Το φάρμακο χορηγείται όταν η θεραπεία με αντικαρκινικά φάρμακα που έχουν ως βάση την πλατίνη είναι αναποτελεσματική.

Δοσολογία και τρόπος χορήγησης

Η θεραπεία πρέπει να ξεκινά και να εποπτεύεται από ιατρούς με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου.

Δοσολογία

Η συνιστώμενη δόση του nivolumab είναι 3 mg/kg που χορηγούνται ενδοφλεβίως σε διάστημα 60 λεπτών κάθε 2 εβδομάδες. 

Η θεραπεία θα πρέπει να συνεχίζεται για όσο διάστημα παρατηρείται κλινικό όφελος ή έως ότου δεν είναι πλέον ανεκτή από τον ασθενή.

Δεν συνιστάται μείωση της δόσης. Ενδέχεται να απαιτείται καθυστέρηση ή οριστική διακοπή των δόσεων με βάση την ασφάλεια και την ανοχή κάθε ασθενούς (συνήθως λόγω πνευμονίτιδας, κολίτιδας, ηπατίτιδας, νεφρίτιδας, ενδοκρινοπάθειας, ή εξανθήματος).

Τρόπος χορήγησης

Το nivolumab προορίζεται μόνο για ενδοφλέβια χρήση. Προορίζεται για χορήγηση μέσω ενδοφλέβιας έγχυσης σε διάστημα 60 λεπτών. Η έγχυση πρέπει να πραγματοποιείται μέσω ενός φίλτρου με μέγεθος πόρων 0,2-1,2 μm.

Ανεπιθύμητες ενέργειες

Το nivolumab έχει συνδεθεί πιο συχνά με σχετιζόμενες με το ανοσοποιητικό ανεπιθύμητες ενέργειες. Με απλά λόγια, απελευθερώνοντας τη λειτουργία των Τ-κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος κατά των καρκινικών κυττάρων, το ανοσοποιητικό μας σύστημα επιτίθεται όχι μόνο στα καρκινικά κύτταρα αλλά και στα φυσιολογικά του οργανισμού προκαλώντας ανεπιθύμητες ενέργειες.  

Οι περισσότερες από αυτές, συμπεριλαμβανομένων των σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών υποχωρούν μετά την έναρξη της κατάλληλης ιατρικής θεραπείας ή της παύσης του nivolumab. 

Οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούνται συνεχώς (τουλάχιστον έως 5 μήνες μετά τη χορήγηση της τελευταίας δόσης) καθώς οι ανεπιθύμητες ενέργειες του nivolumab μπορεί να εκδηλωθούν οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια ή μετά τη διακοπή της θεραπείας με το nivolumab.    

Με βάση τη βαρύτητα των ανεπιθύμητων ενεργειών, η χορήγηση του nivolumab πρέπει να αναστέλλεται και να χορηγούνται κορτικοστεροειδή.  

Εάν για την αντιμετώπιση μίας ανεπιθύμητης ενέργειας χρησιμοποιηθεί ανοσοκαταστολή με κορτικοστεροειδή, με την εμφάνιση βελτίωσης θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σταδιακή μείωση της δόσης μέσα σε διάστημα τουλάχιστον 1 μηνός. Η μείωση με ταχείς ρυθμούς μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της ανεπιθύμητης ενέργειας.

Η χορήγηση του nivolumab δεν πρέπει να ξεκινά εκ νέου ενόσω ο ασθενής λαμβάνει κορτικοστεροειδή, ενώ στους ασθενείς θα πρέπει να γίνεται προφυλακτική χρήση αντιβιοτικών για την πρόληψη ευκαιριακών λοιμώξεων. 

Σημαντικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με τις ανεπιθύμητες ενέργειες:

•             Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν όλες τις αναφερόμενες παρενέργειες του nivolumab.   

•             Οι παρενέργειες είναι συχνά προβλέψιμες όσον αφορά την έναρξη και τη διάρκειά τους.

•             Μερικές παρενέργειες μπορεί να εμφανιστούν εβδομάδες ή και μήνες μετά το τέλος της θεραπείας.

•             Οι παρενέργειες είναι σχεδόν πάντα αναστρέψιμες και θα υποχωρήσουν όταν η θεραπεία ολοκληρωθεί.

•             Υπάρχουν πολλές επιλογές που θα βοηθήσουν στη διαχείριση και την αποφυγή της επιδείνωσης των παρενεργειών.

•             Δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ της παρουσίας ή της σοβαρότητας των παρενεργειών και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.

Οι ακόλουθες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συχνές (εμφανίζονται σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10%) σε ασθενείς που λαμβάνουν nivolumab.

•             Κόπωση

•             Λεμφοκυτοπενία (χαμηλά λευκά αιμοσφαίρια)

•             Υπονατριαιμία (πτώση των τιμών του νατρίου στο αίμα)

•             Δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή)

•             Μυοσκελετικούς πόνους

•             Ανορεξία

•             Βήχας

•             Διάρροια

•             Ναυτία

•             Εξάνθημα

•             Κνησμός (φαγούρα)

•             Διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας  η οποία ελέγχεται με μια απλή εξέταση αίματος (αυξημένη AST , αυξημένη ALT , αυξημένη ολική χολερυθρίνη , αυξημένη αλκαλική φωσφατάση) 

•             Διαταραχή της νεφρικής  λειτουργίας  η οποία ελέγχεται με μια απλή εξέταση αίματος (αυξημένη κρεατινίνη)

Παρενέργειες λιγότερο συχνές (εμφανίζονται στο 1 - 10 %) των ασθενών που λαμβάνουν nivolumab:

•             Αναιμία

•             Δυσκοιλιότητα

•             Στοματίτιδα

•             Κοιλιακό άλγος

•             Χαμηλά ή υψηλά επίπεδα καλίου στο αίμα

•             Χαμηλά επίπεδα μαγνησίου στο αίμα

•             Χαμηλά ή υψηλά επίπεδα ασβεστίου στο αίμα

•             Πρήξιμο

•             Πυρετός

•             Οίδημα

•             Κοιλιακό άλγος

•             Θρομβοπενία (χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων δηλαδή αυξημένη πιθανότητα αιμορραγίας)

•             Απώλεια βάρους

•             Πόνος στις αρθρώσεις

•             Λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος

•             Σχετιζόμενη με την έγχυση αντίδραση

•             Υποθυρεοειδισμός, υπερθυρεοειδισμός, υπεργλυκαιμία

•             Υπέρταση

Μια σοβαρή, αλλά όχι συχνή παρενέργεια του nivolumab μπορεί να είναι μια “υπερβολική“ αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος κατά των φυσιολογικών κυττάρων. Όταν και εάν παρουσιαστεί αυτή η παρενέργεια, αφορά κυρίως τους  πνεύμονες, το έντερο, το συκώτι, τους νεφρούς, το δέρμα και το ενδοκρινικό σύστημα. 

Αυτή η ανοσολογική αντίδραση μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί εβδομάδες ή και μήνες μετά την ολοκλήρωση της αγωγής.

Ο ασθενής πρέπει να παρακολουθείται καθ 'όλη τη διάρκεια της θεραπείας για τη παρουσία συμπτωμάτων όπως δύσπνοια, διάρροια, εξάνθημα, κοιλιακό άλγος απότομη αύξηση του βάρους και οιδήματα αλλά και με εργαστηριακές εξετάσεις για την ηπατική λειτουργία, τη νεφρική λειτουργία και τη λειτουργία του θυρεοειδούς.

Σχετιζόμενες με την έγχυση αντιδράσεις

Σοβαρές σχετιζόμενες με την έγχυση αντιδράσεις έχουν αναφερθεί σε ασθενείς που λαμβάνουν nivolumab.

Σε σοβαρές αντιδράσεις κατά την έγχυση, θα πρέπει να σταματήσει η έγχυση και να διακοπεί οριστικά το nivolumab. Ασθενείς με ήπια ή μέτρια αντίδραση κατά την έγχυση μπορούν να συνεχίσουν να λαμβάνουν το nivolumab με στενή παρακολούθηση. 

Το ενδεχόμενο προφαρμακευτικής αγωγής με αντιπυρετικό και αντιισταμινικό μπορεί να εξεταστεί. 

Εδώ σας παρουσιάζουμε τις πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες και δεν έχουν συμπεριληφθεί οι πιο σπάνιες. Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε συμπτώματα, πρέπει να τα  συζητήσετε άμεσα με τον ογκολόγο σας. Οι περισσότερες παρενέργειες μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπισθούν από τον ογκολόγο σας με την κατάλληλη αγωγή.

Πότε να αναζητήσετε τον ογκολόγο σας

Επικοινωνήστε με τον ογκολόγο σας αμέσως, μέρα ή νύχτα, εάν αντιμετωπίσετε:

•             Πυρετό 38 º C και άνω, ρίγος (πιθανά συμπτώματα λοίμωξης).

•             Παρουσία δυσκολίας στην αναπνοή με ή χωρίς έντονο πρωτοεμφανιζόμενο βήχα ή επιδείνωση ενός βήχα που προϋπήρχε.

•             Σημεία και συμπτώματα αντίδρασης στο φάρμακο όπως συριγμό (θορυβώδη αναπνοή), πυρετό, φαγούρα, έντονο βήχα, μπλε ή γκρι χρώμα του δέρματος, ρίγος, οίδημα του προσώπου, των χειλιών, της γλώσσας ή του λαιμού.

Τα ακόλουθα συμπτώματα απαιτούν ιατρική φροντίδα, αλλά δεν αποτελούν μια έκτακτη ανάγκη. Επικοινωνήστε με τον ογκολόγο σας μέσα σε 24 ώρες αφού παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

•             Ναυτία (η οποία παρεμποδίζει την ικανότητά σας να φάτε και λάβετε υγρά ή την οποιαδήποτε, από του στόματος, φαρμακευτική σας αγωγή)

•             Έμετος (περισσότερες από 2-3 φορές σε διάστημα 24 ωρών).

•             Διάρροια (3-4 επεισόδια στο 24 ωρο).

•             Εάν δεν είστε σε θέση να φάτε ή να πιείτε για 24 ώρες ή έχετε σημεία και συμπτώματα αφυδάτωσης όπως κόπωση, έντονη δίψα, ξηροστομία, σκούρα και μειωμένα σε ποσότητα ούρα ή ζάλη.

•             Ξαφνική αλλαγή στην όραση.

•             Κίτρινη απόχρωση του δέρματος ή / και των ματιών.

•             Ανοιχτόχρωμα κόπρανα.

•             Αίμα στα κόπρανα.

•             Ούρα σκούρα ή καφέ (χρώμα τσαγιού).

•             Αίμα στα ούρα.

•             Απότομη αύξηση του βάρους, οίδημα (πρήξιμο χεριών – ποδιών), μείωση της ποσότητας των ούρων.

•             Ανορεξία.

•             Στοματίτιδα.

•             Κοιλιακό άλγος.

•             Δερματικό εξάνθημα με ή χωρίς κνησμό.

•             Μικρές ή μεγάλες φυσαλίδες με διάφανο υγρό στο δέρμα ή / και ξεφλούδισμα του δέρματος.

•             Εάν παρουσιάζετε αιμορραγία ή μώλωπες πιο εύκολα από το φυσιολογικό.

•             Ταχυκαρδία.

•             Έντονο πόνο στους μυς και τις αρθρώσεις.

Πάντα να ενημερώνετε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάσετε οποιαδήποτε συμπτώματα.

Μέτρα προφύλαξης

•             Πριν την έναρξη της θεραπείας με nivolumab, φροντίστε να ενημερώσετε τον ογκολόγο σας για άλλα φάρμακα που λαμβάνετε.   

•             Μην εμβολιάζεστε κατά τη διάρκεια της θεραπείας χωρίς την έγκριση του ογκολόγου σας.

•             Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν υπάρχει η πιθανότητα να είστε έγκυος πριν από την έναρξη αυτής της θεραπείας.

•             Για τους άνδρες και τις γυναίκες: Πρέπει να χρησιμοποιείτε μία αποτελεσματική μέθοδο αντισύλληψης (όπως προφυλακτικά) κατά τη διάρκεια της θεραπείας ώστε να αποφευχθεί μια πιθανή εγκυμοσύνη. Αποτελεσματική αντισύλληψη πρέπει να χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της θεραπείας και για 6 μήνες μετά τη θεραπεία.

•             Μην θηλάζετε ενώ λαμβάνετε nivolumab.

Συμβουλές αυτοφροντίδας

•             Πίνετε τουλάχιστον δύο έως τρία λίτρα υγρών καθημερινά, εκτός εάν υπάρχουν αντίθετες οδηγίες από τον ογκολόγο σας λόγω συνοδών προβλημάτων υγείας.

•             Το nivolumab μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην όραση, ζάλη και κόπωση. Αν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει να είστε προσεκτικοί κατά την οδήγηση, τη χρήση μηχανημάτων, ή οτιδήποτε απαιτεί εγρήγορση.

•             Εάν παρουσιάσετε ναυτία, λάβετε τακτικά τα αντιεμετικά φάρμακα που σας συνταγογράφησε ο ογκολόγος σας και τρώτε μικρά και συχνά γεύματα. 

•             Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με τουλάχιστον 50 βαθμούς προστασίας (ή μεγαλύτερο) και προστατευτική ενδυμασία.

•             Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο ή να αποφεύγεται εντελώς. Θα πρέπει να το συζητήσετε με τον ογκολόγο σας.

•             Πλένετε τα χέρια σας συχνά.

•             Για τη πρόληψη και τη θεραπεία πληγών στη στοματική κοιλότητα, χρησιμοποιήστε μαλακή οδοντόβουρτσα και κάντε πλύσεις με στοματικά διαλύματα που δεν περιέχουν αλκοόλ. Θα βοηθήσει στη πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελκών στο στόμα η χρήση μιας μαλακής οδοντόβουρτσας καθώς και οι καθημερινές πλύσεις, 6-7 φορές την ημέρα, του στόματος με σοδόνερο (ένα κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα

και / ή 1/2 έως 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε 250ml νερό) (για περισσότερες πληροφορίες δείτε την ενότητα “παρενέργειες της θεραπείας-

•             Αποφύγετε αθλητικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να σας προκαλέσουν τραυματισμό.

•             Ακολουθήστε την αντιδιαρροϊκή φαρμακευτική αγωγή, όπως σας συνταγογράφησε ο ογκολόγος σας.

•             Τρώτε τροφές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της διάρροιας (για περισσότερες πληροφορίες δείτε την ενότητα “παρενέργειες της θεραπείας- διάρροια”).

•             Να ξεκουράζεστε τακτικά και όποτε αισθάνεστε ότι το χρειάζεστε.

•             Διατηρήστε μια σωστή, θρεπτική και υγιεινή διατροφή.

•             Προσπαθήστε να τηρείτε μια καθημερινή ελαφριά άσκηση, όπως 20 με 30 λεπτά χαλαρό περπάτημα.

Εάν παρουσιάσετε οποιαδήποτε συμπτώματα, φροντίστε να ενημερώσετε τον ογκολόγο σας. Μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα ή να σας δώσει απλές πρακτικές συμβουλές που θα σας βοηθήσουν στη διαχείριση και την αντιμετώπιση τους.

Παρακολούθηση και έλεγχος ενώ λαμβάνεται nivolumab

Θα πρέπει να παρακολουθείστε τακτικά από τον ογκολόγο σας όσο θα λαμβάνετε nivolumab προκειμένου να ελεγχθούν και να αντιμετωπισθούν έγκαιρα οι πιθανές παρενέργειες.

Θα υποβάλλεστε σε τακτικές αιματολογικές εξετάσεις οι οποίες περιλαμβάνουν γενική εξέταση αίματος, ηλεκτρολύτες, εξετάσεις νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας και εξετάσεις που αφορούν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος. Εκτός από τις αιματολογικές εξετάσεις ο έλεγχος θα πρέπει να περιλαμβάνει τη φυσική εξέταση αλλά και απεικονιστικές εξετάσεις για τον έλεγχο της ανταπόκρισης της νόσου στη θεραπεία.

Σας συνιστούμε να μιλήσετε με τον ογκολόγο σας για οποιαδήποτε ιατρική κατάσταση αντιμετωπίζετε είτε ως αποτέλεσμα της θεραπείας είτε ως αποτέλεσμα της νόσου. Οι πληροφορίες που περιέχονται σε αυτή την ιστοσελίδα είναι χρήσιμες και ενημερωτικές, αλλά, σε καμία περίπτωση, δεν υποκαθιστούν τη συμβουλή του θεράποντος ογκολόγου.