.

ΓΕΜΣΙΤΑΒΙΝΗ

Η εμπορική ονομασία:Gemzar

Τι είναι και πως λειτουργεί η γεμσιταβίνη :

Η γεμσιταβίνη είναι ένα αντικαρκινικό («αντινεοπλασματικό" ή "κυτταροτοξικό") φάρμακο.

Ανήκει στην κατηγορία των φαρμάκων αποκαλούμενων ως αντιμεταβολίτες. Οι αντιμεταβολίτες είναι ουσίες παρόμοιες με φυσιολογικές ουσίες του κυττάρου, μόνο που δεν είναι λειτουργικές. Όταν τα κύτταρα επομένως ενσωματώσουν τις ουσίες αυτές στις λειτουργίες τους, δεν μπορούν να διαιρεθούν και επομένως πεθαίνουν.

Επηρεάζει τη σύνθεση, την αντιγραφή και την επιδιόρθωση του δεοξυριβονουκλεϊκού οξέος (DNA) και οδηγεί επίσης σε αναστολή του RNA και της πρωτεϊνικής σύνθεσης, στο εσωτερικό του κυττάρου.

Οι καρκινικοί όγκοι χαρακτηρίζονται από κυτταρική διαίρεση και πολλαπλασιασμό, η οποία δεν είναι πλέον ελεγχόμενη από τους κανόνες ανάπτυξης, όπως είναι στους φυσιολογικούς ιστούς. Για παράδειγμα, τα "φυσιολογικά" κύτταρα σταματούν να διαιρούνται, όταν έρχονται σε επαφή με τα γειτονικά τους κύτταρα. Τα καρκινικά κύτταρα χάνουν αυτή την ικανότητα (και άλλες πολλές) και επομένως δεν υπακούν πλέον σε κανέναν έλεγχο και δεν διατηρούν τις ισορροπίες της κυτταρικής διαίρεσης.

Η ικανότητα της χημειοθεραπείας να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα εξαρτάται από την ικανότητά της να σταματήσει την κυτταρική διαίρεση. Αν τα κύτταρα δεν είναι σε θέση να διαιρεθούν, θα πεθάνουν. Όσο πιο γρήγορα τα κύτταρα διαιρούνται, τόσο πιο πιθανό είναι η χημειοθεραπεία να τα σκοτώσει, κάνοντας τον όγκο να συρρικνωθεί.

Τα περισσότερα χημειοθεραπευτικά φάρμακα δρουν στα κύτταρα μόνο όταν αυτά διαιρούνται. Ο προγραμματισμός της χημειοθεραπείας καθορίζεται από τον τύπο των κυττάρων και το ρυθμό με τον οποίο διαιρούνται, τη στιγμή δηλαδή κατά την οποία το φάρμακο θα είναι πιο αποτελεσματικό. Γι 'αυτό η χημειοθεραπεία χορηγείται σε «κύκλους» (δείτε το γενικό τμήμα μας που ασχολείται με τη «χημειοθεραπεία»).

Η χημειοθεραπεία είναι πιο αποτελεσματική στην θανάτωση των κυττάρων που πολλαπλασιάζονται γρήγορα. Δυστυχώς, όμως δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσει μεταξύ των καρκινικών και των φυσιολογικών κυττάρων. Τα "φυσιολογικά" κύτταρα όμως, μετά την επίδραση της χημειοθεραπείας, θα μπορέσουν να αναγεννηθούν και να είναι και πάλι υγιή, αλλά εν τω μεταξύ, θα έχουν εμφανιστεί οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων (παρενέργειες).

Τα "φυσιολογικά" κύτταρα που προσβάλλονται πιο συχνά από τη χημειοθεραπεία είναι τα κύτταρα που διαιρούνται ταχύτερα (δηλαδή αυτά του αίματος, τα κύτταρα του στόματος, του στομάχου και του εντέρου, καθώς και οι θύλακες των τριχών), με αποτέλεσμα να είναι πιο συχνές και εμφανείς οι παρενέργειες όπως η αιματολογική τοξικότητα, τα έλκη στο στόμα, η ναυτία, η διάρροια και η απώλεια μαλλιών.

Ενδείξεις:

Άλλες: τραχήλου μήτρας,κεφαλής και τραχήλου, μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα, λεμφώματα,μεσοθηλίωμα, καρκίνος ωοθηκών.

Πώς χορηγείται

Η γεμσιταβίνη χορηγείται σε στάγδην έγχυση με έναν από τους ακόλουθους τρόπους:

  • μέσω ενός φλεβοκαθετήρα που εισάγεται σε μια φλέβα, στο χέρι σας
  • μέσω μιας κεντρικής γραμμής (βλέπε στο τμήμα “χημειοθεραπεία“).
  • μέσω μιας PICC γραμμής (βλέπε στο τμήμα “χημειοθεραπεία“).

Δεν υπάρχει σε μορφή δισκίων οπότε και δεν μπορεί να χορηγηθεί από του στόματος.

Η χημειοθεραπεία χορηγείται συνήθως σε 30 λεπτά έως 1 ώρα. Δίνεται σε συνεδρίες (κύκλους) συνήθως την πρώτη και όγδοη ημέρα κάθε 21 ημέρες ή πρώτη, όγδοη και δέκατηπεμπτη κάθε 4 εβδομάδες καθώς και μια φορά κάθε εβδομάδα ή κάθε δύο εβδομάδες, ανάλογα με τη νόσο και το προγραμματισμό που κάνει ο ογκολόγος σας, συνήθως σε μια συνολική διάρκεια 4 με 6 μήνες. Η διάρκεια, επομένως, της θεραπείας, η

συχνότητα και ο αριθμός των κύκλων που θα λάβετε θα εξαρτηθεί από το είδος του καρκίνου.

Η γεμσιταβίνη συνήθως δίνεται παράλληλα με άλλα φάρμακα χημειοθεραπείας ως μέρος μιας συνδυασμένης θεραπείας (σχήμα). Ο ογκολόγος σας θα συζητήσει αναλυτικά το πρόγραμμα της θεραπείας μαζί σας.

Πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία, ο ογκολόγος σας θα σας ζητήσει κάνετε εξετάσεις αίματος. Θα πρέπει να σας δοθούν και φάρμακα κατά της ναυτίας πριν και μετά τη θεραπείας σας.

Η δόση της γεμσιταβίνη που θα λάβετε εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως το ύψος και το βάρος σας, τη γενική κατάσταση της υγεία σας και, κυρίως, το είδος του καρκίνου που αντιμετωπίζετε. Ο ογκολόγος σας θα καθορίσει την ακριβή δοσολογία αλλά και το πρόγραμμά σας.

Πιθανές παρενέργειες

Η αντίδραση κάθε ανθρώπου στη χημειοθεραπεία είναι διαφορετική. Μερικοί άνθρωποι παρουσιάζουν πολύ λίγες παρενέργειες, ενώ άλλοι μπορεί να παρουσιάσουν περισσότερες. Δυστυχώς δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε ποιος θα παρουσιάσει και σε πιο βαθμό τις παρενέργειες από

κάποιο φάρμακο. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες που περιγράφονται εδώ δεν θα παρουσιαστούν όλες σε όλους και μπορεί να είναι διαφορετικές εάν λαμβάνετε περισσότερα από ένα φάρμακα. Επομένως:

-Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν παρουσιάζουν όλες τις αναφερόμενες παρενέργειες.

-Οι παρενέργειες είναι συχνά απρόβλεπτες όσον αφορά την έναρξη και τη διάρκειά τους.

-Οι παρενέργειες είναι σχεδόν πάντα αναστρέψιμες και θα υποχωρήσουν μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας.

-Υπάρχουν πολλές θεραπευτικές επιλογές, φαρμακευτικές και πρακτικές, που μπορούν να σας βοηθήσουν στην ελαχιστοποίηση ή την αποφυγή των ανεπιθύμητων ενεργειών.

-Δεν υπάρχει καμία σχέση ανάμεσα στην παρουσία ή τη σοβαρότητα των παρενεργειών και την αποτελεσματικότητα της γεμσιταβίνης.

-Οι παρενέργειες της γεμσιταβίνης και η σοβαρότητα τους εξαρτάται από τη δόση του φαρμάκου που χορηγείται. Με άλλα λόγια, οι υψηλές δόσεις θα προκαλέσουν πιο σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες.

Παρουσιάζουμε εδώ τις πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες, αλλά δεν έχουν συμπεριληφθεί εκείνες που είναι σπανιότερες και επομένως απίθανο να παρουσιαστούν. Εάν παρατηρήσετε κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια που δεν αναφέρεται εδώ, πρέπει να την συζητήσετε με τον ογκολόγο σας. Οι περισσότερες παρενέργειες μπορούν να προληφθούν ή να αντιμετωπισθούν από τον ογκολόγο σας με τη κατάλληλη αγωγή.

Οι ακόλουθες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συχνές (εμφανίζονται τουλάχιστον στο 30%) σε ασθενείς που λαμβάνουν γεμσιταβίνη:

-Γριππώδες σύνδρομο: Πυρετός με κεφαλαλγία, ρίγη, βήχα, μυαλγίες, εφίδρωση. Τα συμπτώματα συνήθως είναι ήπια και παροδικά

-Πυρετό (εντός 6 με 12 ώρες από την πρώτη δόση) που ανταποκρίνεται στη παρακεταμόλη (Depon)

-Κόπωση

-Χαμηλό έως ήπιο εμετογόνο.

-Ανορεξία

-Δερματικό εξάνθημα κνησμώδες στο κορμό και στα άκρα στο 25% περίπου των ασθενών που λαμβάνουν το φάρμακο και το οποίο ανταποκρί

νεται στην εφαρμογή τοπικών κορτικοειδών σκευασμάτων και αντισταμινικών.

-Αναιμία στο 68%, λευκοπενία στο 62% και σπανιότερα θρομβοπενία, με ναδίρ (χαμηλότερη τιμή) στις 7‐10 ημέρες, και ανάκαμψη στις 21

ημέρες. Αυτά μπορεί να σας θέσουν σε αυξημένο κίνδυνο για λοίμωξη, αναιμία και / ή αιμορραγία.

- Αύξηση των ηπατικών ενζύμων περίπου στο 1/3 των ασθενών. Σπάνια η αύξηση αυτή των ενζύμων έχει κλινική σημασία.

-Αύξηση ουρίας και κρεατινίνης και πρωτεϊνουρία (αυξημένη πρωτεΐνη στα ούρα).

Οι ακόλουθες ανεπιθύμητες ενέργειες είναι συχνές (εμφανίζονται τουλάχιστον στο 30%) σε ασθενείς που λαμβάνουν κυκλοφωσφαμίδη:

-Διάρροια

-Έλκη στο στόμα (ερυθρότητα, οίδημα, πληγές)

-Αλωπεκία (τριχόπτωση) στο 14%

-Μειωμένο επίπεδο συνείδησης, υπνηλία.

Μια σπάνια αλλά σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια της γεμσιταβίνης είναι η πνευμονική τοξικότητα. Οξεία δύσπνοια παρατηρείται ορισμένες φορές με την θεραπεία, η οποία συνήθως υποχωρεί αυτόματα. Έχουν όμως καταγραφεί σημαντικές εκδηλώσεις πνευμονικής τοξικότητας όπως πνευμονικό οίδημα. Συνήθως, η πνευμονική τοξικότητα παρατηρείται μετά από πολλούς κύκλους θεραπείας, έχουν όμως καταγραφεί και περιπτώ

σεις πρώιμης τοξικότητας από τον πρώτο κύκλο. Παράγοντα κινδύνου, για την εκδήλωση πνευμονικής τοξικότητας, αποτελεί η προηγού

μενη ακτινοβόληση του θώρακα. Η πνευμονική τοξικότητα προκαλείται μέσω του συνδρόμου αυξημένης διαπερατότητας των πνευμονικών τριχοειδών (δηλαδή διαρροή από τα μικροσκοπικά αγγεία). Η πνευμονική τοξικότητα αντιμετωπίζεται με διακοπή του φαρμάκου και

άμεση εφαρμογή υποστηρικτικής αγωγής με κορτικοειδή, βρογχοδιασταλτικά, δουρητικά και οξυγόνο.

Υπάρχουν και άλλες σπάνιες παρενέργειες οι οποίες δεν αναφέρονται εδώ. Ωστόσο, θα πρέπει να ενημερώνετε πάντα τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάσετε οποιαδήποτε συνηθισμένα ή ασυνήθιστα συμπτώματα.

Πότε να απευθυνθείτε στον ογκολόγο σας

Επικοινωνήστε με το γιατρό σας αμέσως , μέρα ή νύχτα, εάν αντιμετωπίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα:

-Πυρετό 38 C και άνω ή ρίγος (πιθανά συμπτώματα μιας λοίμωξης).

Τα ακόλουθα συμπτώματα απαιτούν ιατρική φροντίδα, αλλά δεν είναι μια έκτακτη ανάγκη. Επικοινωνήστε με τον ογκολόγο σας  μέσα

σε 24 ώρες από τη στιγμή που θα παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα:

-Ναυτία (που σας εμποδίζει στη σωστή διατροφή, τη λήψη υγρών αλλά και τη λήψη των φαρμάκων που σας έχουν συνταγογραφηθεί).

-Εμετός (πάνω από 3-4 φορές σε διάστημα 24 ωρών).

-Διάρροια (3-4 επεισόδια σε ένα 24ωρο) παρά τη χρήση φαρμάκων κατά της διάρροιας και τις ανάλογες τροποποιήσεις στη δίαιτα.

-Ασυνήθιστη αιμορραγία ή μώλωπες

-Μαύρα κόπρανα ή αίμα στα κόπρανα

-Αίμα στα ούρα σας

-Ακραία και ασυνήθιστη κόπωση (που σας κάνει να μην είστε σε θέση να φροντίσετε τον εαυτό σας)

Προφυλάξεις

-Πριν την έναρξη της θεραπείας με γεμσιταβίνη, φροντίστε να ενημερώσετε τον ογκολόγο σας για το ποια άλλα φάρμακα λαμβάνετε. Μην πάρετε ασπιρίνη ή προϊόντα που περιέχουν ασπιρίνη εκτός εάν ο ογκολόγος σας το επιτρέπει.

-Μην υποβάλλεστε σε οποιοδήποτε είδος εμβολιασμού χωρίς την έγκριση του ογκολόγου σας ενώ λαμβάνετε γεμσιταβίνη.

-Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν είστε έγκυος, πριν από την έναρξη αυτής της θεραπείας. Η γεμσιταβίνη μπορεί να είναι επικίνδυνη για το έμβρυο. Οι γυναίκες που είναι έγκυες ή έχουν σκοπό να κυοφορήσουν θα πρέπει να ενημερωθούν για τους πιθανούς κινδύνους. Το ίδιο ισχύει και για τους άνδρες οι οποίοι εάν έχουν σκοπό να αποκτήσουν παιδί θα πρέπει να ενημερώνονται για τους πιθανούς κινδύνους.

-Μην θηλάζετε ενώ παίρνετε γεμσιταβίνη.

-Τα άτομα με χαμηλό αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοπεταλίων (καταστολή του μυελού των οστών) δεν μπορούν να λάβουν αυτό το φάρμακο και θα πρέπει να καθυστερήσει η χορήγηση του φαρμάκου μέχρι οι τιμές να επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα.

Συμβουλές αυτοφροντίδας

-Εάν παρουσιάσετε γριππώδες σύνδρομο παραμείνετε σε ζεστό χώρο, με κουβέρτες, άφθονα υγρά και αντιμετωπίστε τον πυρετό με

παρακεταμόλη (Depon).

-Πίνετε τουλάχιστον τρία λίτρα υγρών κάθε 24 ώρες κυρίως την ημέρα χορήγησης της γεμσιταβίνης, εκτός εάν υπάρχουν αντίθετες οδηγίες από τον ογκολόγο σας λόγω συνοδών προβλημάτων υγείας.  

-Μπορεί να βρίσκεστε σε κίνδυνο λοίμωξης γι' αυτό προσπαθήστε να αποφύγετε τους πολυσύχναστους χώρους και τα άτομα με ιώσεις (κρυολόγημα, γρίπη αλλά και παιδικές ιώσεις). Εάν παρουσιάσετε πυρετό, ρίγη ή οποιαδήποτε άλλα σημεία λοίμωξης ενημερώστε αμέσως τον ογκολόγο σας.

-Πλένετε συχνά τα χέρια σας.

-Θα βοηθήσει στη πρόληψη και την αντιμετώπιση των ελκών στο στόμα η χρήση μιας μαλακής οδοντόβουρτσας καθώς και οι καθημερινές πλύσεις

του στόματος, 6-7 φορές την ημέρα, με σοδόνερο (ένα κουταλάκι του γλυκού μαγειρική σόδα και 1/2 έως 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι σε 250

ml νερό).

-Χρησιμοποιήστε μια ηλεκτρική ξυριστική μηχανή και μια μαλακή οδοντόβουρτσα για να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα αιμορραγίας.

-Για να μειώσετε τη ναυτία πρέπει να λάβετε τα αντιεμετικά φάρμακα που σας συνταγογράφησε ο ογκολόγος σας, τακτικά. Επίσης τρώτε μικρά και συχνά γεύματα.  

-Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Χρησιμοποιήστε αντηλιακό με δείκτη προστασίας υψηλότερο από 30 αλλά και προστατευτική ενδυμασία.

-Αποφύγετε τις αθλητικές δραστηριότητες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν το τραυματισμό σας.

-Σε γενικές γραμμές, η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο ή να αποφεύγεται εντελώς. Θα πρέπει να το συζητήσετε με τον ογκολόγο σας εάν σας ενδιαφέρει η κατανάλωση αλκοόλ.

-Μπορεί να αισθανθείτε υπνηλία κατά τη διάρκεια της χορήγησης μέχρι και αρκετές ώρες μετά. Αποφεύγετε την οδήγηση ή την ενασχόληση με δραστηριότητες που απαιτούν εγρήγορση μετά τη θεραπεία σας και για 24 με 48 ώρες.

-Να ξεκουράζεστε. 

-Διατηρήστε μια σωστή, υγιεινή και θρεπτική διατροφή.

Εάν αισθανθείτε οποιαδήποτε συμπτώματα ή παρενέργειες, φροντίστε να τα συζητήσετε με τον ογκολόγο σας. Μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα ή να σας προτείνει άλλες απλές πρακτικές λύσεις για την αποτελεσματική διαχείριση αυτών των προβλημάτων.

Παρακολούθηση ενώ λαμβάνετε γεμσιταβίνη

Θα πρέπει να παρακολουθείστε τακτικά από τον ογκολόγο σας, όσο θα λαμβάνετε αυτό το φάρμακο και να υποβάλλεστε σε αιματολογικές εξετάσεις οι οποίες θα περιλαμβάνουν μια γενική εξέταση αίματος, ηλεκτρολύτες (όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, κάλιο, νάτριο) και εξετάσεις νεφρικής και ηπατικής λειτουργίας. Εκτός από τις αιματολογικές εξετάσεις ο έλεγχος θα πρέπει να περιλαμβάνει τη φυσική εξέταση, αλλά και απεικονιστικές εξετάσεις για τον έλεγχο της ανταπόκρισης της νόσου στη θεραπεία.