.

Διάρροια

Τι είναι και γιατί συμβαίνει

Η διάρροια είναι μία συνήθης διαταραχή που χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αποβολή κοπράνων από το έντερο σε ρευστή κατάσταση, λόγω αυξημένης κινητικότητας του εντέρου αλλά και βλάβης των φυσιολογικών δομικών του στοιχείων δηλαδή τών κυττάρων από τα οποία αποτελείται.

Όπως έχει αναφερθεί και σε άλλα τμήματα αυτής της ιστοσελίδας, η χημειοθεραπεία προσβάλλει περισσότερο τα ταχέως πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα, προκαλώντας βλεννογονίτιδα σε όλο το μήκος του γαστρεντερικού σωλήνα, με αποτέλεσμα τη μειωμένη απορροφητική του ικανότητα και διαταραχή της ισορροπίας απορρόφησης και έκκρισης οδηγώντας τελικά στη πρόκληση διάρροιας.

Η διάρροια είναι ένα σύμπτωμα και όχι ένα νόσημα, δηλαδή πρόκειται για τον τρόπο εκδήλωσης μιας πάθησης ή την περενέργεια μιας θεραπείας όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοβολία. 

Τα χημειοθεραπευτικά που προκαλούν συχνότερα και μεγαλύτερης έντασης διάρροια είναι η πακλιταξέλη, δοσεταξέλη, φθοριοουρακίλη, καπεσιταμπίνη, ιρινοτεκάνη, ερλοτινίμπη, και η πεμετρεξίδη. Άλλα χημειοθεραπευτικά που προκαλούν διάρροια ίσως μικρότερης έντασης είναι η γεμσιταβίνη, μεθοτρεξάτη, κυκλοφωσφαμίδη, καρμποπλατίνη, βινριστίνη, βινβλαστίνη, βινορελβίνη και η επιρουβικίνη.

Προκειμένου να μπορέσουμε να αναφερθούμε με ακρίβεια αλλά και να αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο τρόπο τη διάρροια η ιατρική κοινότητα έχει δημιουργήσει ένα σύστημα βαθμολόγησης ανάλογα με τον αριμό των κενώσεων και τα συνοδά συμπτώματα:

Βαθμός

1

2

3

4

Αριθμός κενώσεων

2 εώς 3

4 εώς 6

7 εώς 9

>10

Συμπτώματα

-

Βραδινές κενώσεις και μέτριος κοιλιακός πόνος

Ακράτεια κοπράνων και έντονος κοιλιακός πόνος

Αιματηρά κόπρανα και ανάγκη για ενδοφλέβια υποστήριξη

Σε διάρροια 3ου και 4ου βαθμού απαιτείται διακοπή του φαρμάκου, αντιμετώπιση του ασθενούς (συχνά ενδονοσοκομειακά) μέχρι να υφεθεί η διάρροια ή να μεταπέσουν σε 1ου βαθμού όπου τότε, συχνά γίνεται μείωση της δόσης του φαρμάκου που την προκάλεσε και προσεκτική παρακολούθηση.

Άλλες πιθανές αιτίες της διάρροιας περιλαμβάνουν:

-Ακτινοβολία στην κοιλιά ή τη λεκάνη (με ναυτία, εμέτους, επώδυνες μυικές συσπάσεις και διάρροια)

-Άγχος ή στρες

-Χειρουργική επέμβαση στο λεπτό ή το παχύ έντερο ή την πύελο (χαμηλά στη κοιλιά) 

-Λοίμωξη 

-Τα αντιβιοτικά, τα αντιόξινα που περιέχουν μαγνήσιο, αντιεμετικά φάρμακα, καθαρτικά

-Δυσανεξία στη Λακτόζη

-Ευερέθιστο έντερο / φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου

-Υποσιτισμός

Σε ασθενείς με διάρροια μετά από χημειοθεραπεία, πολλές φορές είναι επιβεβλημένος ο αποκλεισμός της μικροβιακής αιτολογίας της διάρροιας,

κυρίως εάν συνυπάρχει πυρετός, με άμεση εξέταση κοπράνων, καλλιέργεια, μέτρηση λευκών αιμοσφαιρίων, πρωτεϊνών οξείας φάσης (TKE, CRP, προκαλσιτονίνη), ηλεκτρολυτών και νεφρικής λειτουργίας.

Η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει διάρροια, γιατί βλάπτει τα υγιή κύτταρα του λεπτού και του παχέος εντέρου με αποτέλεσμα να μειώνεται η απορρόφηση θρεπτικών συστατικών και νερού και χάνοντας έτσι το έντερο την ικανότητα να συμπυκνώσει το περιεχόμενό του και επομένως να λειτουργείσει φυσιολογικά. Η χημειοθεραπεία μπορεί επίσης να αυξήση τη κινητικότητα του εντέρου. Η διάρροια μπορεί επίσης να προκληθεί από λοιμώξεις (πιο συχνές κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπείας) ή από φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της δυσκοιλιότητας (ακόμα μια παρενέργεια της χημειοθεραπείας).

Η διάρροια μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια υγρών, ηλεκτρολυτών, αφυδάτωση, διατροφική ανεπάρκεια και νεφρική ανεπάρκεια ενώ συνδέεται με αυξυμένο κίνδυνο επιπλοκών σε ασθενείς με ουδετεροπενία.

Τρόποι διαχείρισης της διάρροιας

--Τρώτε 5 ή 6 μικρά γεύματα καθημερινά αντί για 3 μεγάλα γεύματα.

 

--Ρωτήστε τον ογκολόγο σας ποια τρόφιμα είναι πλούσια σε ηλεκτρολύτες, όπως το νάτριο και το κάλιο. Το σώμα σας μπορεί να χάσει αυτούς τους ηλεκτρολύτες, όταν έχετε διάρροια, και είναι σημαντικό να τους αντικαταστήσετε. Τροφές πλούσιες σε κάλιο που δεν επιτείνουν τη διάρροια περιλαμβάνουν την μπανάνα, το χυμό ροδάκινου ή βερίκοκου, τις πατάτες (στον ατμό ή στον φούρνο μικροκυμάτων) , και το γιαούρτι, ενώ το νάτριο

αναπληρώνεται με το μαγειρικό αλάτι. Σε περίπτωση μεγάλης απώλειας υγρών και ηλεκτρολυτών η αναπλήρωσή τους πρέπει θα πρέπει να γίνεται ενδοφλεβίως.

Υπάρχουν και φαρμακευτικά σκευάσματα αντιμετώπισης της απώλειας ηλεκτρολυτών (τύπου Almora).

--Πίνετε 8 με 12 ποτήρια υγρών καθημερινά. Αυτά περιλαμβάνουν το νερό, ζωμό λαχανικών, βοδινού ή κοτόπουλο, ή ροφήματα τύπου Gatorade. Οι μεγάλες ποσότητες καφέ ή τσαγιού δεν προσμετρώνται στην ημερήσια κατανάλωση υγρών· η καφεΐνη/τεΐνη είναι διουρητική και αυξάνει την αποβολή υγρών από τον οργανισμό.

Πιείτε αργά, και φροντίστε να είναι σε θερμοκρασία δωματίου. Τα υγρά σε θερμοκρασία περιβάλλοντος γίνονται ευκολότερα ανεκτά από τα πολύ ζεστά ή πολύ κρύα υγρά. 

Τα ανθρακούχα ποτά καλό είναι να έχουν χάσει το μεγαλύτερο μέρος του ανθρακικού τους πριν καταναλωθούν. 

--Φάτε τρόφημα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες (Οι φυτικές ίνες είναι συστατικά τροφών φυτικής προέλευσης, που δεν διασπώνται στον οργανισμό και γι' αυτό και δεν απορροφώνται από το έντερο). Τα τρόφιμα που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες μπορεί να επιδεινώσουν τη διάρροια. 

Χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες τροφές περιλαμβάνουν το κοτόπουλο ή τη γαλοπούλα βραστά ή ψητά χωρίς το δέρμα, ο φιδές, τα αυγά,

το ψάρι, τυρί τύπου Cottage, βραστές πατάτες, άσπρο ψωμί, άσπρο ρύζι, σπαράγγια, μπανάνες, γιαούρτι, κράκερ με χαμηλά λιπαρά, κομπόστα ροδάκινο. 

--Ενημερώστε τον ογκολόγο σας αν η διάρροια διαρκεί για περισσότερο από 24 ώρες ή αν παρουσιάζετε πόνο μαζί με τη διάρροια. Ο ογκολόγος σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει κάποιο φαρμακευτικό σκεύασμα για τον έλεγχο της διάρροιας. Μπορεί επίσης να χρειαστείτε ενδοφλέβια χορήγηση υγρών ώστε να αντικατασταθεί το νερό και οι ηλεκτρολύτες που χάσατε. Μην πάρετε οποιοδήποτε φάρμακο για τη διάρροια χωρίς πρώτα να ρωτήσετε τον ογκολόγο σας.

--Φροντίστε τη περιοχή του πρωκτού μετά από την αφόδευση. Αντί για χαρτί τουαλέτας, χρησιμοποιήστε μωρομάντιλο ή πλύνετε τη περιοχή

με χλιαρό νερό και χρησιμοποιείστε ένα μαλακό πανί. Μπορείτε να τοποθετήσετε μια κρέμα (όπως η Desitin ) στο ερεθισμένο δέρμα. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν πρωκτική περιοχή είναι ερεθισμένη, εάν παρουσιάζει αιμορραγία ή έχετε αιμορροΐδες.

--Ρωτήστε τον ογκολόγο σας μήπως πρέπει να παραμείνεται σε υδρική δίαιτα. Αυτό μπορεί να δώσει χρόνο στο έντερό σας να ξεκουραστεί. Οι περισσότεροι άνθρωποι μένουν σε αυτό το είδος της διατροφής για 5 ημέρες ή και λιγότερο. 

Μείνετε μακριά από:

  • Ποτά που είναι πολύ ζεστά ή πολύ κρύα
  • Μπύρα, κρασί, και άλλα είδη αλκοόλ
  • Το γάλα ή γαλακτοκομικά προϊόντα, όπως τα παγωτά, μιλκσέικ, τυρί κ.ά.( το γιαούρτι που γενικά είναι καλά ανεκτό)
  • Πικάντικα φαγητά.
  • Λιπαρά και τηγανιτά τρόφιμα.
  • Τρόφιμα ή ποτά που περιέχουν καφεΐνη όπως καφές, το τσάι, αναψυκτικά τύπου κόλα κ.ά.
  • Σοκολάτα.
  • Τρόφιμα ή ποτά που αυξάνουν τη παραγωγή αερίων από το έντερο, όπως τα μαγειρεμένα ξερά φασόλια, το λάχανο, το μπρόκολο, το γάλα σόγιας και άλλα προϊόντα σόγιας
  • Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, όπως τα μαγειρεμένα ξερά φασόλια, φρούτα κυρίως με τη φλούδα και ωμά λαχανικά, ξηρούς καρπούς, και ολικής αλέσεως ψωμί και φρυγανιές, δημητριακά, όσπρια, μπρόκολο, καλαμπόκι, λάχανο, αρακάς, κουνουπίδι, γάλα, ξηρά φρούτα, δαμάσκηνα.

Τσίχλες ή καραμέλες χωρίς ζάχαρη, που περιέχουν σορβιτόλη (υποκατάστατο ζάχαρης με ήπια υπακτική δράση).

.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση της διάρροιας :

Τα περισσότερα οξέα διαρροικά σύνδρομα υποχωρούν με τη λήψη διαιτητικών μέτρων. Η χορήγηση αντιβιοτικών πρέπει να γίνεται με προσοχή και όταν ο ογκολόγος σας κρίνει ότι είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών (μικροβίων) και παρενεργειών.

Συμπτωματικά μπορούν να χορηγηθούν:

-Αδρανείς προσροφητικές ουσίες, όπως ο διοσμεκτίτης (Smecta) ο οποίος χορηγείται 3gr τρεις φορές την ημέρα κατά προτίμηση μεταξύ των γευμάτων, διαλυόμενο σε μισό ποτήρι νερό.

-ανασταλτικά της εντερικής κινητικότητας όπως η λοπεραμίδη (Imodium), με αρχική δόση 4mg (2 tb) και στη συνέχεια 2mg (1 tb) μετά από κάθε κένωση με μέγιστη ημερήσια δόση 16mg (8 tb). Σε αποτυχία ελέγχου της διάρροιας μέσα σε 2 με 3 ημέρες συνιστάται η διακοπή του φαρμάκου.

-Διάλυμα γλυκόζης και ηλεκτρολυτών από του στόματος, για τη διόρθωση απωλειών από τις διάρροιες (Almora).

-Προβιοτικά, τα οποία είναι ζώντες μικροοργανισμοί οι οποίοι αποικίζουν το έντερο, τροποποιούν την εντερική χλωρίδα και έτσι μεταβάλλουν,

βελτιώνοντας, τις λειτουργικές ιδιότητες του εντέρου (Ultra-levure).

-Οκτρεοτίδη, σε περιπτώσεις παρατεταμένης διάρροιας η οποία δεν ανταποκρίνεται σε άλλη αγωγή.

Ασθενείς με διάρροια 1ου και 2ου βαθμού συνήθως θεραπεύονται με ενυδάτωση και λοπεραμίδη. Σε περίπτωση που η διάρροια διαρκεί περισσότερο από 48 ώρες, μπορεί να προστεθεί οκτρεοτίδη (υποδορίως 3 φορές την ημέρα). Η διάρροια 3ου και 4ου βαθμού συνήθως

αντιμετωπίζεται ενδονοσοκομειακά με χορήγηση οκτρεοτίδης (0,3-0,5 mg υποδορίως) και ενδοφλέβια ενυδάτωση και αναπλήρωση ηλεκτρολυτών. Σε αυτή τη περίπτωση πιθανώς να είναι απαραίτητη και η χορήγηση αντιβίωσης.

Καλέστε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάσετε:

--Πυρετό 38 C ή υψηλότερο.

--Μετρίου έως σοβαρού βαθμού κοιλιακές κράμπες, πόνος ή φούσκωμα.

--Αφυδάτωση (Ήπια έως μέτρια αφυδάτωση: δίψα, μειωμένη εφίδρωση, μειωμένη ελαστικότητα του δέρματος, μειωμένη παραγωγή ούρων, και ξηροστομία. Σοβαρή αφυδάτωση: η αρτηριακή πίεση μπορεί να πέσει, προκαλώντας ζαλάδα ή λιποθυμία, ειδικά κατά την όρθια στάση (μια κατάσταση που ονομάζεται ορθοστατική υπόταση).

--Ζάλη.

--Σκούρα (συμπυκνωμένο) ούρα.

--Ξηρό στόμα και δέρμα.

--Μαύρa κόπρανα ή αίμα στα κόπρανα.

--Ξαφνική ταχυκαρδία ή ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό.

--Αν τα διαιτητικά μέτρα και η φαρμακευτική αγωγή δεν μειώνουν τη διάρροια.

Σημείωση:   Σας συστήνουμε να μιλήσετε με τον ογκολόγο σας για την συγκεκριμένη παρενέργεια και τη θεραπεία της. Οι πληροφορίες που περιέχονται στην παρούσα ιστοσελίδα είναι χρήσιμες, ενημερωτικές και εκπαιδευτικές, αλλά δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν τις ιατρικές συμβουλές του ογκολόγου σας.