.

Περιφερική νευροπάθεια

Περιφερική νευροπάθεια είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις βλάβες στα περιφερικά νεύρα, δηλαδή στα νεύρα που βρίσκονται έξω από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και βρίσκονται σε κάθε σημείο του σώματός μας.

Σε αυτή τη σελίδα

Το νευρικό σύστημα

Αιτίες της περιφερικής νευροπάθειας

Συμπτώματα

Αντικαρκινικά φάρμακα και περιφερική νευροπάθεια

Αξιολόγηση

Διαχείριση της περιφερικής νευροπάθειας

Πράγματα που εσείς μπορείτε να κάνετε

Τα συναισθήματά σας

Περιφερική νευροπάθεια, δεν είναι μια συγκεκριμένη νόσος αλλά εμφανίζεται είτε ως ένα σύμπτωμα που προκαλείται από πολλές διαφορετικές παθήσεις είτε ως παρενέργεια φαρμάκων που μπορούν να βλάψουν τα περιφερικά νεύρα.

Εδώ θα αναφερθούμε στη περιφερική νευροπάθεια που σχετίζεται με τον καρκίνο και κυρίως για την νευροπάθεια που προκαλείται ως παρενέργεια της χημειοθεραπείας.

Το νευρικό μας σύστημα

Το νευρικό σύστημα αποτελείται από τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό (βρίσκεται μέσα στη σπονδυλική μας στήλη) και τα περιφερικά νεύρα που φτάνουν σε κάθε σημείο του σώματός μας. Έχει δύο κύρια μέρη:

  • το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), το οποίο αποτελείται από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό
  • το περιφερικό νευρικό σύστημα (ΠΝΣ), το οποίο αποτελείται από τα νεύρα που μεταφέρουν μηνύματα μεταξύ του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού και του υπόλοιπου σώματος.

Τα νεύρα μεταφέρουν νευρικά ερεθίσματα μεταξύ του σώματός μας και του εγκεφάλου. Αποτελούνται από νευρικά κύτταρα που ονομάζονται νευρώνες. Ορισμένοι νευρώνες είναι πολύ μικροί, ενώ άλλοι μπορεί να είναι μέχρι και ένα μέτρο. Όταν μια νευρική απόληξη διεγείρεται - για παράδειγμα, από τη θερμότητα, την επαφή ή τις δονήσεις - δημιουργεί ένα μικρού μεγέθους ηλεκτρικό φορτίο το οποίο μεταφέρεται κατά μήκος των νευρώνων. Όταν φτάσει στο τέλος του κυττάρου, το σήμα αυτό προκαλεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών. Αυτές με τη σειρά τους δημιουργούν ένα νέο ηλεκτρικό σήμα στον επόμενο νευρώνα. Με αυτόν τον τρόπο, τα μηνύματα μπορούν να αποστέλλονται από τα νεύρα οποιουδήποτε σημείου του σώματος προς τον νωτιαίο μυελό και στη συνέχεια μέχρι τον εγκέφαλο και το αντίθετο.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι νευρώνων:

Κινητικοί νευρώνες

Αυτοί μεταφέρουν τις εντολές από τον εγκέφαλο προς το υπόλοιπο σώμα. Οι κινητικοί νευρώνες, ελέγχουν τη δραστηριότητα των μυών,εμπλέκονται σε όλα τα είδη κίνησης,συμπεριλαμβανομένης και της ομιλίας.

Αισθητικοί νευρώνες

Αυτοί μεταφέρουν τα μηνύματα από το σώμα στον εγκέφαλο. Οι αισθητικοί νευρώνες,οι οποίοι συνδέονται με υποδοχείς εξειδικευμένους να

ανιχνεύουν και να απαντούν σε διαφορετικά ερεθίσματα τουεσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος.

Αυτοί οι υποδοχείς είναι ευαίσθητοι σε μεταβολές του φωτός, του ήχου, της θερμοκρασίας, της αφής, της δόνησης, σεμηχανικά και χημικά

ερεθίσματα, και υπηρετούν την αίσθηση τηςόρασης, της ακοής, της αφής, της όσφρησης και της γεύσης.

Όταν μηχανικά, θερμικά ή χημικά ερεθίσματα στο δέρμαυπερβούν μία συγκεκριμένη ένταση, είναι δυνατόν ναπροκαλέσουν καταστροφή του ιστού,

γεγονός που ενεργοποιεί μια ειδική κατηγορία υποδοχέων, τους αλγοϋποδοχείς(υποδοχείς πόνου) .

Αυτόνομο νευρικό σύστημα

Υπεύθυνο για τη λειτουργία των οργάνων που δεν ελέγχονται με τη θέληση μας, όπως π.χ. τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος ή τη λειτουργία της καρδιάς.

Αιτίες περιφερικής νευροπάθειας

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος και οι θεραπείες για τον καρκίνο μπορούν να προκαλέσουν περιφερική νευροπάθεια:

  • Μερικά αντικαρκινικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν βλάβη των νεύρων. Αυτή είναι η πιο κοινή αιτία περιφερικής νευροπάθειας σε ανθρώπους με καρκίνο.
  • Ο καρκίνος μπορεί να προκαλέσει περιφερική νευροπάθεια όταν ο όγκος αναπτύσσεται κοντά σε ένα νεύρο, συμπιέζοντας το.
  • Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να προκαλέσει νευροπάθεια δίνοντας συμπτώματα στην πληγείσα περιοχή όπως για παράδειγμα, μούδιασμα, τσούξιμο και πόνο, στο χέρι μετά από εγχείρηση για καρκίνο του μαστού και λεμφαδενικό καθαρισμό της μασχάλης.
  • Σπάνια, η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει νευροπάθεια της υπό θεραπεία περιοχής, προκαλώντας συμπτώματα όπως μούδιασμα και αδυναμία. Αυτά μπορεί να αναπτυχθούν μήνες ή και χρόνια μετά τη θεραπεία.
  • Ορισμένοι τύποι καρκίνου, παράγουν ουσίες οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα περιφερικά νεύρα. Αυτό ονομάζεται παρανεοπλασματική περιφερική νευροπάθεια. Συχνότερα εμφανίζεται σε άτομα με καρκίνο του πνεύμονα.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της περιφερικής νευροπάθειας ποικίλλουν ανάλογα με το ποια νεύρα έχουν προσβληθεί. Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα που προκαλούν βλάβες στα νεύρα συχνότερα επηρεάζουν τα αισθητικά νεύρα, αλλά μερικές φορές, όχι σπάνια, μπορούν να επηρεάσουν και τα κινητικά νεύρα αλλά και τα νεύρα του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Περιφερική νευροπάθεια επηρεάζει συχνότερα τα άκρα μας, δηλαδή τα χέρια και τα πόδια. Αυτό συμβαίνει γιατί όσο πιο μακρύ είναι ένα νεύρο, τόσο πιο ευάλωτο είναι στην επίδραση της χημειοθεραπείας και σε τραυματισμούς. Τα νεύρα που πηγαίνουν στα χέρια και τα τα πόδια είναι από τα μεγαλύτερα σε μήκος στο σώμα μας.

Τα συμπτώματα της περιφερικής νευροπάθειας είναι συνήθως ήπια στην έναρξή τους και σταδιακά επιδεινώνονται.

Τα συμπτώματα αυτά περιλαμβάνουν:

Αλλαγή της φυσιολογικής αισθητικότητας

Αισθητικότητα είναι η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τις μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος αλλά και του ίδιου του οργανισμού μας.

Μπορεί να παρουσιαστεί ένα αίσθημα βάρους, καψίματος ή μουδιάσματος χωρίς τη παρουσία του ανάλογου ερεθίσματος στην πληγείσα περιοχή. Εκτός αυτού, μπορεί να παρατηρήσετε ασυνήθιστες αισθήσεις, όπως ένα αίσθημα θερμότητας ή κάψιμο κατά την επαφή με κάτι κρύο.

Αυξημένη ευαισθησία

Μπορεί να παρατηρήσετε ότι ακόμη και το πιο ελαφρύ άγγιγμα ή πίεση στην πληγείσα περιοχή, μπορεί να προκαλέσει πόνο.

Πόνος

Ο πόνος μπορεί να είναι ήπιος ή πιο σοβαρός, μπορεί να γίνει οξύς (απότομος) ή καυστικός (σαν μια αίσθηση καψίματος) ή να δημιουργεί ένα αίσθημα ηλεκτρισμού. Υπάρχουν θεραπείες οι οποίες θα σας βοηθήσουν να ανακουφιστείτε από τον πόνο σε οποιαδήποτε μορφή αυτός παρουσιάζεται.

Μούδιασμα

Το μούδιασμα, μπορεί να έχει διάφορες μορφές, πχ σαν βελόνες, σαν κάψιμο κ. ά. και συνοδεύεται από ελάττωση ή απώλεια της αισθητικότητας. Συχνά τα πόδια και τα χέρια είναι τα πρώτα που θα επηρεαστούν.

Μυϊκή αδυναμία

Ένας μυς μπορεί να χάσει τη δύναμή του εάν το νεύρο υπεύθυνο για τη λειτουργία του έχει υποστεί βλάβη. Ανάλογα με τους μυς που επηρεάζονται, αυτό μπορεί να περιορίσει την ικανότητά σας να περπατήσετε, να ανεβείτε μια σκάλα ή ακόμα και να φέρετε εις πέρας απλές δουλειές του σπιτιού.

Δυσκολία να κουμπώσετε τα κουμπιά των ρούχων σας ή να κρατήσετε μικρά αντικείμενα

Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν στον ογκολόγο τους ότι δυσκολεύονται να χειριστούν μικρά αντικείμενα όπως τα κουμπιά των ρούχων τους ή τα κορδόνια των παπουτσιών τους. Εάν παρατηρήσετε κάτι τέτοιο πρέπει να το αναφέρετε στον ογκολόγο σας. Πολλοί ογκολόγοι προτιμούν να μειώσουν τη δόση του φαρμάκου, να διακόψουν προσωρινά τη χορήγησή του και να συνεχίσουν μόλις υπάρξει βελτίωση των συμπτωμάτων ή ακόμα και να διακόψουν μόνιμα τη χορήγησή του και να το αντικαταστήσουν με κάποιο ανάλογο αλλά που δεν προκαλεί περιφερική νευροπάθεια.

Δυσκολία στην ισορροπία, το περπάτημα και το συντονισμό κινήσεων

Μπορεί να διαπιστώσετε ότι συχνά παραπατάτε ή σκοντάφτετε όταν περπατάτε κυρίως σε ανώμαλες επιφάνειες οι οποίες και θα σας δυσκολεύουν περισσότερο. Μπορεί επίσης να δυσκολεύεστε να κάνετε πολύπλοκες, γρήγορες ή λεπτές, μικρού εύρους και μεγάλης ακρίβειας κινήσεις.

Δυσκοιλιότητα και τυμπανισμός (διάταση της κοιλιάς με παρουσία μεγάλης ποσότητας αέρα στο έντερο)

Αυτό μπορεί να συμβεί όταν επηρεάζεται το αυτόνομο νευρικό σύστημα δηλαδή τα νεύρα που ελέγχουν τη λειτουργία οργάνων μας όπως του εντέρου. Ενημερώστε τον ογκολόγο σας εάν παρουσιάσετε αυτά τα συμπτώματα.

Αίσθημα ζάλης που μπορεί να συνοδεύεται ακόμα και από πτώση στο έδαφος όταν σηκώνεστε γρήγορα σε όρθια θέση

Και αυτό το σύμπτωμα, το οποίο προκαλείται από την απότομη πτώση της αρτηριακής σας πίεσης, γνωστό ως ορθοστατική υπόταση, οφείλετε σε βλάβη του αυτόνομου περιφερικού συστήματος το οποίο είναι υπεύθυνο και για τη διατήρηση της σωστής αρτηριακής πίεσης.

Ο ογκολόγος σας μπορεί πολύ απλά να διαγνώσει την ορθοστατική υπόταση και ότι αυτή είναι η αιτία των συμπτωμάτων σας, ελέγχοντας την αρτηριακή σας πίεση σε ξαπλωμένη και όρθια θέση.

Φάρμακα που προκαλούν περιφερική νευροπάθεια

Τα φάρμακα που συχνότερα προκαλούν περιφερική νευροπάθεια είναι τα εξής:

  • Αλκαλοειδή της Vinca, που περιλαμβάνουν τη βινβλαστίνη (Velbe), τη βινκριστίνη (Oncovin) και τη βινορελβίνη (Navelbine). Η βινκριστίνη είναι το φάρμακο που προκαλεί σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση περιφερική νευροπάθεια.
  • Τα φάρμακα με βάση το λευκόχρυσο (πλατίνα): σισπλατίνη (Cisplatin), οξαλιπλατίνη (Eloxatin) και καρμποπλατίνη (Megaplatin).
  • Η ταξάνες: δοσεταξέλη (Taxotere) και πακλιταξέλη (Taxol).

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης περιφερικής νευροπάθειας, όταν λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα;

Μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, όσοι:

  • υποβάλλονται σε θεραπεία με περισσότερα από ένα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν περιφερική νευροπάθεια
  • είχαν ήδη λάβει στο παρελθόν αγωγή με φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν περιφερική νευροπάθεια
  • έχουν διαβήτη
  • έχουν χαμηλά επίπεδα ορισμένων ιχνοστοιχείων και βιταμινών, όπως βιταμίνη Ε και Β. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην όχι σωστή διατροφή, ή στη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοολ.

Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τον κίνδυνό;

Αν νομίζετε ότι η διατροφή σας μπορεί να είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, ή αν ανησυχείτε ότι πίνετε πολύ αλκοόλ, μιλήστε με τον ογκολόγο σας για το εάν θα πρέπει να λάβετε διατροφικά συμπληρώματα βιταμινών και γλουταμίνης (η γλουταμίνη προστατεύει από τη νευροπάθεια που προκαλείται από τη χορήγηση χημειοθεραπευτικών παραγόντων). Τα συμπληρώματα αυτά μπορούν να βοηθήσουν στη πρόληψη ή τον περιορισμό της έντασης και της διάρκειας της περιφερικής νευροπάθειας. Είναι σημαντικό να μην παίρνετε υψηλές δόσεις βιταμινών και ιχνοστοιχείων, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ογκολόγου σας.

Εάν έχετε ήδη περιφερική νευροπάθεια και πρέπει να υποβληθείτε σε χημειοθεραπεία, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που δεν προκαλούν και δεν επιδεινώνουν την περιφερική νευροπάθεια. Ο ογκολόγος σας μπορεί να συζητήσει τις πιθανές επιλογές μαζί σας.

Αξιολόγηση

Όταν σας δίνεται ένα φάρμακο που μπορεί να προκαλέσει περιφερική νευροπάθεια, ο ογκολόγος σας θα πρέπει να σας παρακολουθεί και να τον ενημερώνετε για πιθανά συμπτώματα που υποδεικνύουν βλάβη του περιφερικού νευρικού συστήματος, πριν από κάθε θεραπεία. Τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια στην αρχή και σταδιακά επιδεινώνονται.

Όσο πιο γρήγορα διαγνωστεί η νευρική βλάβη, τόσο ποιο εύκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να ενημερώσετε έγκαιρα τον ογκολόγο σας εάν παρατηρήσετε νέα συμπτώματα που μπορεί να έχουν προκληθεί από τη θεραπεία ή εάν τα συμπτώματά σας επιδεινώνονται.

Εάν ένα φάρμακο τελικά σας προκαλέσει περιφερική νευροπάθεια, ο ογολόγος σας θα την αξιολογήσει και θα αποφασίσει εάν είστε σε θέση να συνεχίσετε κανονικά τη θεραπεία σας ή να μειώθει η δόση του φαρμάκου ή ακόμα και να διακοπεί.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ο ογκολόγος σας μπορεί να αξιολογήσει τα συμπτώματα σας:

  • Ανακαλύπτοντας το πώς τα συμπτώματα αυτά επηρεάζουν τις καθημερινές σας δραστηριότητές.
  • Ελέγχοντας την ικανότητά σας να αισθανθείτε διάφορα ερεθίσματα σε διάφορα μέρη του σώματός σας κατά τη κλινική εξέταση.
  • Ελέγχοντας τα αντανακλαστικά σας, επίσης κατά τη κλινική εξέταση. Αυτά είναι τα εν τω βάθει τενόντια αντανακλαστικά του τρικεφάλου, του δικεφάλου, της επιγονατίδας και το αχίλλειο. Τα αντανακλαστικά των μυών είναι αυτόματες κινήσεις που δεν υπακούουν στη θέληση μας και
    εκλύονταιμε διάφορους τρόπους, όπως την άμεση πλήξη των τενόντων. Αυτή είναι μια βασική δοκιμασία η οποία περιλαμβάνεται σχεδόν πάντα στην κλινική εξέταση όχι μόνο από τους ογκολόγους αλλά από όλους σχεδόν τους ιατρούς.
  • Εξετάζοντας την παρουσία η μη μουδιάσματος και την απώλεια της αισθητικότητας. Η δοκιμασία αυτή πραγματοποιείται με την κεφαλή μιας καρφίτσας, ελέγχοντας εάν έχει χαθεί η αισθητικότητα σε συγκεκριμένες περιοχές του σώματός σας, όπως τα πόδια και τα χέρια σας. Θα σας ζητηθεί να πείτε αν μπορείτε να αισθανθείτε τη κεφαλή της καρφίτσας η οποία θα έρθει σε ήπια επαφή με το δέρμα σας, στις περιοχές του σώματός που μπορεί να επηρεάζονται συχνότερα από τη περιφερική νευροπάθεια.
  • Αξιολογώντας την ισορροπία και το συντονισμό των κινήσεών σας. Για παράδειγμα, ζητώντας σας να περπατήσετε σε ευθεία γραμμή ή να πραγματοποιήσετε πολύπλοκες, σύνθετες και λεπτές κινήσεις.
  • Ελέγχοντας την αρτηριακής σας πίεσης σε ξαπλωμένη και στη συνέχεια σε όρθια θέση. Με αυτό τον τρόπο ο ογκολόγος σας θα είναι σε θέση να διαγνώσει την παρουσία ορθοστατικής υπότασης, με τη ξαφνική πτώση της αρτηριακής σας πίεσης στην όρθια θέση. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να προκληθούν, όπως προαναφέρθηκε, από βλάβη του αυτόνομου νευρικού συστήματος.

Άλλη πιο εξειδικευμένη εξέταση που μπορεί μερικές φορές να γίνει είναι το ηλεκτρομυογράφημα (EMG).

Αυτό καταγράφει την αντίδραση των νεύρων και των μυών σε μια ηλεκτρική διέγερση.

Διαχείριση της περιφερικής νευροπάθειας

-Δεν υπάρχει καμμία συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή προκειμένου να αποφευχθεί ή να αναστραφεί η περιφερική νευροπάθεια και η πρόοδός της σε μια πιθανή μόνιμη βλάβη των νεύρων. Υπάρχουν μελέτες σε εξέλιξη που εξετάζουν κάποιες θεραπείες που ίσως θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη νευρική βλάβη, αλλά, αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις ότι κάποιο από αυτά τα φάρμακα έχει αποτέλεσμα.

-Ο βασικός στόχος στην αντιμετώπιση της περιφερικής νευροπάθειας είναι να αποτραπεί μια σοβαρή, μόνιμη βλάβη στα νεύρα. Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει η μείωση της δόσης του φαρμάκου που προκαλεί το σύμπτωμα αυτό. Εάν όμως συνεχίσει να επιδεινώνεται, ο ογκολόγος σας μπορεί να αναγκαστεί να διακόψει τη θεραπεία με το συγκεκριμένο φάρμακο και να συνεχίσει με κάποιο άλλο το οποίο δεν προκαλεί περιφερική νευροπάθεια.

-Στους περισσότερους ανθρώπους τα συμπτώματα βελτιώνονται σταδιακά όταν το φάρμακο σταματήσει να χορηγείται, αλλά μερικές φορές μπορεί να συνεχίσει να επιδεινώνεται για μερικές ακόμα εβδομάδες.

-Η διακοπή της θεραπείας εξαιτίας των συμπτωμάτων μπορεί να είναι δύσκολα αποδεκτή για μερικούς ανθρώπους, ιδίως αν η θεραπεία φαίνεται κατά τα’ άλλα να έχει καλό, θετικό αποτέλεσμα. Ο ογκολόγος σας πρέπει να σας ενημερώσει και να συζητήσει μαζί σας ποιό άλλο φάρμακο μπορεί να σας δοθεί αντ' αυτού.

-Είναι εξαιρετικά σημαντικό να μη διακόψετε τη θεραπεία μόνοι σας, χωρίς προηγουμένως να μιλήσετε πρώτα με τον ογκολόγο σας και να τον ενημερώσετε για τους φόβους σας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες σας σε ότι αφορά τα συμπτώματα της θεραπείας.

-Να έχετε πάντα κατά νου πως ο ογκολόγος σας δεν μπορεί να πάρει καμία απόφαση για τη θεραπεία σας εάν εσείς δεν είστε σύμφωνοι και πρέπει να σας κρατά πάντα ενήμερους για το πρόγραμμα της αγωγής σας αλλά και για οποιεσδήποτε μεταβολές θελήσει να κάνει, καθώς και ότι θα πρέπει να σέβεται και να ακολουθεί και τις δικιές σας επιθυμίες, εφόσον βέβαια ο ίδιος κρίνει ότι αυτές δεν μπορούν να σας βλάψουν.

-Στους περισσότερους ανθρώπους, τα συμπτώματα σταδιακά βελτιώνονται με το χρόνο και η λειτουργία των νεύρων ανακάμπτει αργά. Αυτό μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή περισσότερο. Δυστυχώς σε μερικούς ανθρώπους η νευρική βλάβη θα είναι μόνιμη. Και σε αυτή την περίπτωση όμως, πολλοί άνθρωποι βλέπουν τα συμπτώματά τους να γίνονται λιγότερο ενοχλητικά με τη πάροδο του χρόνου, καθώς προσαρμόζονται και βρίσκουν τρόπους να αντιμετωπίσουν τις αλλαγές.

Αντιμετώπιση του πόνου

Εάν παρουσιαστεί πόνος, ο οποίος ονομάζεται και νευροπαθητικός πόνος, μπορεί να αντιμετωπιστεί με διάφορους τρόπους. Ο νευροπαθητικός πόνος είναι πολύ διαφορετικός από τον συνήθη σωματικό πόνο. Ο μυοσκελετικός πόνος που νοιώθει κανείς αν χτυπήσει έρχεται και παρέρχεται. Οι ασθενείς με νευροπαθητικό πόνο, όμως, χάνουν σιγά σιγά την αισθαντικότητα και την ίδια στιγμή, νοιώθουν συνεχή, βασανιστικό πόνο σαν κάψιμο ή σαν ηλεκτρικό σοκ. Οι περισσότερες θεραπείες που υπάρχουν σήμερα για την αντιμετώπιση του νευροπαθητικού πόνου είναι συστηματικές, δηλαδή ο ασθενής πρέπει να πάρει κάποιο χάπι, το οποίο διαχέεται σε όλο τον οργανισμό του και έχει αρκετές παρενέργειες, όπως υπνηλία, ναυτία κλπ.

Φάρμακα

1) Επανάσταση στη μάχη εναντίον του νευροπαθητικού πόνου που ταλαιπωρεί χιλιάδες συνανθρώπους μας θα φέρει μια νέα φαρμακευτική ουσία (8% καψαϊκίνη-Qutenza), για δερματολογική εφαρμογή που στοχεύει κατευθείαν στην πηγή του περιφερικού νευροπαθητικού πόνου. Αυτό επικολλάται στη πάσχουσα περιοχή του σώματος για 1 ώρα, στη συνέχεια αποκολλάται και ο ασθενής παραμένει ελεύθερος συμπτωμάτων τουλάχιστον ένα τρίμηνο. Η καπσαϊκίνη είναι το δραστικό, καυστικό συστατικό των καυτερών πιπεριών του γένους capsicum. Η έκθεση των αλγοϋποδοχέων σε υψηλές δόσεις καψαϊκίνης οδηγεί σε αναστολή της λειτουργικότητάς τους. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιορίζονται κυρίως σε αντιδράσεις στο σημείο της τοπικής εφαρμογής (π.χ ερύθημα, κνησμός), οι οποίες είναι συνήθως παροδικές και ήπιες ως μέτριες σε ένταση.
Το δερματικό επίθεμα καψαϊκίνης δεν σχετίζεται με ανεπιθύμητες ενέργειες από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ), όπως καταστολή και ζάλη και δεν υπάρχουν εκδηλώσεις νευρολογικής δυσλειτουργίας.

2) Ορισμένοι τύποι φαρμάκων μπορούν να αλλάξουν τα νευρικά ερεθίσματα και να βοηθήσουν στην ανακούφιση από το νευροπαθητικό πόνο. Τα φάρμακα που ενεργούν με αυτόν τον τρόπο περιλαμβάνουν τα αντικαταθλιπτικά και τα αντιεπιληπτικά (φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της επιληψίας).

Τα αντιεπιληπτικά χρησιμοποιούνται με επιτυχία για την αντιμετώπιση διαφόρων επώδυνων συνδρόμων νευροπαθητικού χαρακτήρα.

Ένα νεότερο αντιεπιληπτικό φάρμακο η πρεγκαμπαλίνη (Lyrica) αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τη νευροπάθεια. Φαίνεται να ανακουφίζει από το

νευροπαθητικό πόνο ακόμη και με την αρχική δόση των 150mg την ημέρα. Εάν χρειαστεί η δόση μπορεί να αυξηθεί σταδιακά έως τα 600mg την ημέρα διαιρεμένα σε δύο δόσεις. Οι συνήθεις παρενέργειες που παρατηρούνται από τη λήψη του φαρμάκου είναι ζάλη, υπνηλία και κατακράτηση υγρών.

Η γκαπαπεντίνη (Neurontin)αντιμετωπίζει εξ’ ίσου καλά το νευροπαθητικό πόνο με ασφαλές προφίλ. Συνήθεις παρενέργειες του φαρμάκου αυτού είναι η ελαφρά καταστολή, η ζάλη και ο πονοκέφαλος. Πιο σπάνιες παρενέργειες που περιγράφονται είναι η αύξηση του βάρους, η κατακράτηση υγρών, πόνος στην κοιλιά και ναυτία. Χορηγείται τρεις φορές την ημέρα και η αύξηση της δόσης γίνεται σταδιακά σε διάστημα

αρκετών ημερών ή και εβδομάδων, ξεκινώντας από ένα χάπι των 300mg την ημέρα χορηγούμενο το βράδυ με μέγιστη ημερήσια δόση τα 1800mg.

Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής δεν προκαλούν εθισμό αλλά η διακοπή τους πρέπει να γίνεται σταδιακά και με την καθοδήγηση του θεράποντος ιατρού, γιατί η απότομη διακοπή είναι επικίνδυνη. Οι συνήθεις παρενέργειες των αντιεπιληπτικών είναι η υπνηλία, η απώλεια ισορροπίας, το περιφερικό οίδημα, η ζάλη. Οι παρενέργειες είναι λιγότερο έντονες όταν γίνεται αργή αύξηση της δοσολογίας και ελαττώνονται με την πάροδο του χρόνου.

Εάν ο ογκολόγος σας προτείνει ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο, αυτό είναι λόγω του τρόπου που δρα στον πόνο και όχι για να αντιμετωπίσει μια πιθανή κατάθλιψη. Οι πιο συχνές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών είναι η υπνηλία, η δυσκοιλιότητα, η ξηροστομία ,η επίσχεση ούρων, η αύξηση του βάρους και η θολή όραση.

Τα ωφέλη από τη χρήση αντικαταθλιπτικών στη θεραπεία του χρόνιου νευροπαθητικού πόνου είναι ότι βοηθούν στην πιθανή συνυπάρχουσα κατάθλιψη, δρούν σαν ηρεμιστικά βελτιώνοντας την ποιότητα του ύπνου που αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στους καρκινοπαθείς με χρόνιο νευροπαθητικό πόνο, δεν προκαλούν ερεθισμό και αιμορραγία στο στομάχι σε αντίθεση με τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και δεν προκαλούν εθισμό.

Οι δύο βασικές κατηγορίες των αντικαταθληπτικών είναι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά όπως η αμιτρυπτιλλύνη (saroten) και η μιρταζαπίνη (

remeron) και οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης(SSRI) όπως η φλουοξετίνη (prozac), η σεντραλίνη (zoloft), η παροξετίνη (seroxat) και η σιταλοπράμη (seropram). Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνηςπροκαλούν λιγότερες ανεπιθύμητες παρενέργειες και είναι λιγότερο κατασταλτικά από τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά αλλά η αποτελεσματικότητά τους στο νευροπαθητικό πόνο είναι μικρότερη. Μια τρίτη κατηγορία αντικαταθλιπτικών περιλαμβάνει φάρμακα που προκαλούν την αναστολή της

επαναπρόσληψης τόσο της σεροτονίνης όσο και της νορεπινεφρίνης όπως η δουλοξετίνη (cymbalta) και η βενλαφαξίνη (efexor) και τα οποία συνοδεύονται από λιγότερες παρενέργειες.

Φάρμακα όπως η μορφίνη δεν συνιστώνται για αυτού του είδους το πόνο.

Πράγματα που εσείς μπορείτε να κάνετε

Εάν έχουν προσβληθεί τα χέρια ή τα πόδια σας, είναι σημαντικό να τα προστατεύσετε όσο το δυνατόν περισσότερο.

  • Διατηρήστε τα ζεστά, φορώντας γάντια και κάλτσες.
  • Φοράτε προστατευτικά γάντια όταν δουλεύετε με τα χέρια σας - για παράδειγμα, όταν ασχολείστε με τη κηπουρική ή το πλύσιμο.
  • Χρησιμοποιήστε προστατευτικά γάντια φροντίζοντας να μην καείτε στα χέρια σας κατά το μαγείρεμα.
  • Να φοράτε μαλακά και προστατευτικά παπούτσια ή μπότες.
  • Αποφεύγετε να περπατάτε ξυπόλητοι και ελέγχετε τα πόδια σας τακτικά για τυχόν τραυματισμούς. Λόγω της απώλειας της αισθητικότητας είναι συχνό το φαινόμενο τραυματισμών που δεν γίνονται αμέσως αντιληπτοί, με κίνδυνο εκτεταμένης βλάβης, λοιμώξεων κ.ά.
  • Ελέγξτε τη θερμοκρασία του νερού με τον αγκώνα σας για να βεβαιωθείτε ότι δεν είναι πολύ ζεστό πριν το ντους. Η απώλεια της αισθητικότητας πιο συχνα και πιο έντονα παρατηρείται στα δάχτυλα των χεριών σας.

Εάν δεν ξεκουράζεστε αρκετά ή έχει επηρεαστεί η ισορροπία και το περπάτημα σας, ίσως να διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο ατυχημάτων.

  • Βεβαιωθείτε ότι τα δωμάτια είναι φωτεινά και πάντα αφήνετε ένα μικρό φώς αναμμένο σε περίπτωση που σηκώνεστε κατά τη διάρκεια της νύχτας.
  • Διατηρείτε τους χώρους μεσα στους οποίους κινείστε χωρίς ακαταστασία και φροντίστε να μην υπάρχουν πράγματα (όπως χαλαρά χαλιά) στα οποία θα μπορούσατε να σκοντάψετε.
  • Ζητήστε συμβουλές από έναν φυσιοθεραπευτή εάν η ισορροπία σας έχει επηρεαστεί.

Εάν παρουσιάζετε ορθοστατική υπόταση και αισθάνεστε ζάλη όταν σηκώνεστε σε όρθια θέση οι παρακάτω προτάσεις μπορούν να σας βοηθήσουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων σας:

  • Ζητήστε από τον ογκολόγο σας να σας συνταγογραφήσει ελαστικές κάλτσες οι οποίες βελτιώνουν τη κυκλοφορία του αίματος στα κάτω άκρα και μπορούν να βοηθήσουν, έστω και σε μικρό βαθμό, στον έλεγχο των συμπτωμάτων σας.
  • Κάντε για λίγα λεπτά ασκήσεις (απλές κινήσεις) των ποδιών σας πριν σηκωθείτε σε όρθια θέση.
  • Σηκωθείτε αργά, καθώς αυτό δίνει στο σώμα σας περισσότερο χρόνο για να προσαρμοστεί στην αλλαγή της θέσης του. Εάν είστε ξαπλωμένοι, πριν σηκωθείτε όρθιοι, παραμείνετε για 2-3 λεπτά σε καθιστή θέση.
  • Πίνετε άφθονα υγρά. Εάν είστε αφυδατωμένοι μπορεί τα συμπτώματα σας να γίνουν χειρότερα.
  • Μερικές φορές, προσλαμβάνοντας λίγο περισσότερο αλάτι με τη διατροφή σας μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματά σας. Συμβουλευτείτε τον ογκολόγο σας πριν αυξήσετε το αλάτι στη δίαιτά σας.
  • Αν αρχίσετε να νιώθετε ζαλάδα, σταματήστε ό,τι κάνετε και καθίστε ή ξαπλώστε, εάν είναι δυνατόν. Πιείτε λίγο νερό.
  • Σκεφτείτε εάν υπάρχει κάτι που είναι πιθανό να πυροδοτεί τα συμπτώματά σας και προσπαθείστε να το αποφύγετε.
  • Ακολουθήστε τις συμβουλές της προηγούμενης ενότητας για να βεβαιωθείτε ότι υπάρχει μικρότερος κίνδυνος να χτυπήσετε σοβαρά σε περίπτωση πτώσης.

Αν έχετε πρόβλημα δυσκοιλιότητας:

  • Πάρτε καθαρτικά ή όποια άλλη θεραπεία θα σας χορηγήσει ο ογκολόγος σας.
  • Πίνετε τουλάχιστον δύο λίτρα (τρεισήμισι ποτήρια) υγρά την ημέρα.
  • Τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, και εμπλουτίστε με περισσότερες φυτικές ίνες τη διατροφή σας.
  • Προσπαθήστε να κρατηθείτε σε φόρμα ή να ασκείστε τακτικά. Ακόμη και λίγο περπάτημα μπορεί να κάνει τη διαφορά.

(Για περισσότερες πληροφορίες , δείτε το τμήμα μας «δυσκοιλιότητα»)

Τα συναισθήματά σας

Το πώς η περιφερική νευροπάθεια επηρεάζει κάθε άνθρωπο, και πόση πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη του χρειάζεται για την αντιμετώπισή της, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μπορεί να διαπιστώσετε ότι η ζωή σας δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα, ή να διαπιστώσετε ότι οι αλλαγές είναι τέτοιες ώστε σας είναι δύσκολο να αντεπεξέλθετε.

Είναι φυσικό να αισθάνεστε απομονωμένοι και απογοητευμένοι εάν τα συμπτώματά σας είναι σοβαρά και προκαλούν αλλαγές στον τρόπο ζωής σας. Μπορεί να νιώθετε θυμωμένοι, αγανακτισμένοι ή αγχωμένοι. Αυτά όμως είναι όλα φυσιολογικά συναισθήματα και αποτελούν μέρος μιας δύσκολης ψυχικής και πνευματικής διαδικασίας στην οποία πολλοί άνθρωποι υποβάλλονται στη προσπάθεια να συμβιβαστούν και να προσαρμοστούν τόσο με τη διάγνωση του καρκίνου όσο και με τις παρενέργειες που προκαλούνται από τη χημειοθεραπεία.