.

                                                                         Καρκίνος νεφρού

Ανατομία και λειτουργία των νεφρών

Οι νεφροί είναι τα όργανα του ανθρώπινου σώματος που φιλτράρουν το αίμα και το απαλλάσσουν από τοξίνες και ουσίες που το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει και τις αποβάλλει μέσω των ούρων.

Ρυθμίζουν, επίσης την ισορροπία των μεταλλικών στοιχείων και του νερού.

Οι δύο νεφροί βρίσκονται εκατέρωθεν της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, ακριβώς κάτω από το διάφραγμα.

Ο υγιής νεφρός έχει μήκος 9-12 εκατοστά ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του ατόμου.

Ο νεφρός έχει δύο στρώματα ιστού ορατά με γυμνό μάτι, τον φλοιό εξωτερικά με περίπου ένα εκατομμύριο νεφρικά σωμάτια (νεφρικά σπειράματα) , και το μυελό εσωτερικά με τις ραβδώσεις και τα πυραμοειδή τμήματά του.

Οι κορυφές αυτών των τμημάτων καταλήγουν στη νεφρική πύελο, όπου συλλέγονται τα ούρα πριν μεταφερθούν στην ουροδόχο κύστη μέσω του ουρητήρα.

Κάθε νεφρός περιβάλλεται από ισχυρή εξωτερική κάψα και καλύπτεται από συνδετικό και λιπώδη ιστό που τον προστατεύει από κακώσεις.

Στον άνω νεφρικό πόλο βρίσκονται τα επινεφρίδια.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ

Το 2021, εκτιμάται ότι 1200 Έλληνες διαγνώστηκαν με καρκίνο του νεφρού. Ο καρκίνος του νεφρού αντιπροσωπεύει περίπου το 3% όλων των καρκίνων στους ενήλικες και είναι πιο συχνός στους άνδρες. 

Ο μέσος όρος της ηλικίας των ανθρώπων που αναπτύσσουν καρκίνο του νεφρού είναι 65 ετών. Πρόκειται για έναν καρκίνο που δεν είναι συχνός σε άτομα κάτω της ηλικίας των 45, ενώ εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα μεταξύ των ηλικιών 55 και 84.

Ο καρκίνος του νεφρού είναι μεταξύ των 10 συνηθέστερων καρκίνων τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες και είναι η τρίτη συχνότερη κακοήθεια του ουροποιητικού συστήματος.

Ο καρκίνος του νεφρού δεν είναι μεταδοτικός, δηλαδή δεν μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο

Το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα ξεκινάει όταν ένα κύτταρο μέσα στο νεφρό υφίσταται μία αλλαγή στο γενετικό του πρόγραμμα που έχει ως αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη αύξηση και πολλαπλασιασμό του. Όταν δημιουργηθούν αρκετά καρκινικά κύτταρα, σχηματίζεται ένας όγκος μέσα στο νεφρό. 

Καθώς ο όγκος μεγαλώνει, ορισμένα από τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να εξαπλωθούν από τους νεφρούς σε άλλα σημεία του σώματος με αποτέλεσμα νέοι όγκοι να αναπτύσσονται σε άλλα όργανα. Αυτό ονομάζεται μεταστατικό νεφροκυτταρικό καρκίνωμα. 

Ακόμα και όταν ο καρκίνος από τους νεφρούς εξαπλώνεται σε άλλα όργανα όπως για παράδειγμα στους πνεύμονες, ονομάζεται μεταστατικός καρκίνος του νεφρού και όχι καρκίνος του πνεύμονα.

Τύποι καρκίνου του νεφρού

Ο καρκίνος του νεφρού μπορεί να παρουσιαστεί με διάφορους ιστολογικούς τύπους, ο κάθε ένας με διαφορετική εξέλιξη και φαρμακευτική αντιμετώπιση, ο συχνότερος των οποίων είναι το διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα των νεφρών.

Οι κυριότεροι ιστολογικοί τύποι είναι :

Αίτια και παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού

Τι είναι ένας παράγοντας κινδύνου;

Ως παράγοντας κινδύνου αναφέρεται οτιδήποτε αυξάνει τη πιθανότητα ανάπτυξης μιας συγκεκριμένης πάθησης.

Για παράδειγμα η ηλικία είναι ένας παράγοντας πού αυξάνει τη πιθανότητα ανάπτυξης πολλών ειδών καρκίνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι που παρουσιάζουν καρκίνο είναι πάνω από 65 ετών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι είναι άνω των 65 θα παρουσιάσουν καρκίνο, ενώ καρκίνο παρουσιάζουν και πολλοί άνθρωποι σε νεαρότερη ηλικία.

Η παρουσία, επομένως, ενός συγκεκριμένου παράγοντα κινδύνου δεν είναι καθοριστική για την ανάπτυξη μιας πάθησης, καθώς και η απουσία του δεν σημαίνει ότι αυτή δεν θα αναπτυχθεί ποτέ.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Από μελέτες που έχουν γίνει, φαίνεται ότι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτυχθεί ο καρκίνος του νεφρού είναι:

•             Κάπνισμα

Οι καπνιστές διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του νεφρού συγκριτικά με τους μη καπνιστές. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνει ανάλογα με τον αριθμό των τσιγάρων και το χρονικό διάστημα που καπνίζει κάποιος.

•             Παχυσαρκία

Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού, κυρίως στον γυναικείο πληθυσμό.

•             Υψηλή αρτηριακή πίεση

Η μη ελεγχόμενη υπέρταση έχει συσχετιστεί σε αρκετές μελέτες με την εμφάνιση καρκίνου του νεφρού.

•             Διατροφή

Η υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, ζωικού λίπους και τηγανητών αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού. Από την άλλη πλευρά, η συχνή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει προστατευτική δράση.

•             Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του νεφρού

Τα άτομα που έχουν ένα μέλος της οικογένειας με καρκίνο του νεφρού αντιμετωπίζουν ελαφρά αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. (δείτε την ενότητα "κληρονομικότητα και καρκίνος")

•             Αιμοκάθαρση

Ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση λόγω νεφρικής ανεπάρκειας για πολλά χρόνια ή που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση νεφρού, ακολουθούμενη από θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο.

•             Η έκθεση σε χημικά στο χώρο εργασίας, όπως σε αμίαντο, κάδμιο, και τριχλωροαιθυλένιο μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για νεφροκυτταρικό καρκίνωμα.

Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι πολλοί άνθρωποι που αναπτύσσουν καρκίνο του νεφρού δεν έχουν κανέναν από τους παράγοντες κινδύνου που αναφέρθηκαν.

Επίσης, πολλοί άνθρωποι που παρουσιάζουν αυτούς τους παράγοντες κινδύνου δεν  θα αναπτύξουν ποτέ τη νόσο.

Τα συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού

Στα αρχικά στάδια, δυστυχώς, σπάνια υπάρχουν συμπτώματα ενώ εκείνα που παρουσιάζονται, όπως ένα επεισόδιο αιματουρίας ή ένα αίσθημα βάρους δεξιά ή αριστερά από τη μέση, μπορεί να μην εκτιμηθούν καθώς πρόκειται για συμπτώματα που παρατηρούνται συχνότερα σε άλλες καλοήθεις παθήσεις. Επομένως, συχνότερα ο καρκίνος του νεφρού θα διαγνωσθεί τυχαία, στα πλαίσια ελέγχου που διενεργείται για άλλη αιτία.

Όσο ο όγκος αυξάνεται σε διαστάσεις και ανάλογα με τη θέση του μέσα στο νεφρό, τα συνηθέστερα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιαστούν είναι:

•             Αιματουρία (παρουσία αίματος στα ούρα, το οποίο είναι είτε ορατό με το μάτι είτε ανιχνεύεται στο εργαστήριο).

•             Πόνος στα πλευρά ή χαμηλά στη πλάτη, στην περιοχή των νεφρών, που δεν υποχωρεί.

•             Ψηλαφητή μάζα στην κοιλιά.

•             Ανεξήγητη απώλεια βάρους.

•             Αδυναμία, καταβολή και πυρετός που δεν μπορούν να αποδοθούν σε άλλη αιτία.

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να οφείλονται και σε πολλά άλλα αίτια εκτός από τον καρκίνο του νεφρού.

Αν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, θα πρέπει να ενημερώσετε τον γιατρό σας, έτσι ώστε ένας πιθανός όγκος να μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν νωρίτερα και επομένως με μεγάλη πιθανότητα ίασης.

Η Ιστολογική ταξινόμηση του αδενοκαρκινώματος του νεφρού περιλαμβάνει:

  -το κλασσικό διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα (70 - 80 %),

  -το θηλώδες καρκίνωμα (χρωμόφιλο) (10 - 15 %),

  -το χρωμόφοβο καρκίνωμα (4 – 5 %),

  -το καρκίνωμα των αθροιστικών σωληναρίων (πόρων του Μπελλίνι),

  -το νευροενδοκρινικό και το αταξινόμητό.

 

Το διαυγοκυτταρικό καρκίνωμα θεωρείται εκείνο με την χειρότερη πρόγνωση από τους ιστολογικούς τύπους. Το χρωμόφοβο αδενοκαρκίνωμα χαρακτηρίζεται από καλύτερη πρόγνωσ ενώ αντίθετα το καρκίνωμα τον αθροιστικών σωληναρίων εμφανίζει έναν έντονα αναπλαστικό χαρακτήρα που εισέρχεται στα αιμοφόρα αγγεία προκαλώντας ισχαιμία.