.
Σε αυτή τη σελίδα Συμπτώματα και διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος |
| Επόμενη σελίδα
|
Συμπτώματα και διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος
Συμπτώματα και σημεία του καρκίνου του παγκρέατος
Οι ογκολόγοι συχνά αποκαλούν τον καρκίνο του παγκρέατος «μια σιωπηλή νόσο», διότι δεν υπάρχουν συνήθως εμφανή σημεία και συμπτώματα όταν η νόσος βρίσκεται σε αρχικό στάδιο. Έτσι, δυστυχώς, η πρόωρη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου είναι δύσκολη και ασυνήθης και το 80% των παγκρεατικών καρκίνων διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο.
Καθώς ο καρκίνος αναπτύσσεται, παρουσιάζονται συμπτώματα όπως:
• Ο ίκτερος είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό αλλά δεν παρουσιάζεται μόνο στον παγκρεατικό καρκίνο. Ο ίκτερος είναι η κίτρινη χροιά στο δέρμα και στους οφθαλμούς εξαιτίας της αύξησης των επιπέδων χολερυθρίνης στο αίμα. Ο ίκτερος μπορεί να είναι συνέπεια απόφραξης του κοινού χοληδόχου πόρου από τον όγκο, ο οποίος σε αυτή τη περίπτωση είναι πολύ πιθανόν να εντοπίζεται στη κεφαλή του παγκρέατος. Η κατάσταση θα προκαλέσει συσσώρευση της χολής στη χοληδόχο κύστη η οποία θα προκαλέσει μεγέθυνση της χοληδόχου κύστης.
Λόγω της απόφραξης του κοινού χοληδόχου πόρου, η χολερυθρίνη δεν φθάνει στο έντερο και τα κόπρανα ασπρίζουν (αποχρωματίζονται). Αν τα επίπεδα της χολερυθρίνης στο αίμα είναι υψηλά, αποβάλλεται από τον οργανισμό με τα ούρα σε μεγαλύτερα ποσά από ότι συνήθως και τα ούρα γίνονται πιο σκούρα από ότι συνήθως.
• Κοιλιακό και οσφυϊκό άλγος το οποίο οφείλεται στη πίεση παρακείμενων δομών, συμπεριλαμβανομένων και των νεύρων. Αυτό συμβαίνει κυρίως όταν ο όγκος βρίσκεται στο σώμα ή την ουρά του παγκρέατος.
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους και ανορεξία είναι συνήθη.
• Μπορεί να υπάρχουν δυσπεπτικά ενοχλήματα εάν ο καρκίνος αποφράσει τον παγκρεατικό πόρο ο οποίος συνδέεται με τον κοινό χοληδόχο πόρο, με αποτέλεσμα την έλλειψη ενζύμων για τη πέψη των λιπαρών γευμάτων. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ναυτία, εμέτους ή/και διάρροιες.
• Αδυναμία: Τα καρκινικά κύτταρα καταναλώνουν τα θρεπτικά στοιχεία με αποτέλεσμα ο οργανισμός να στερείται βασικών στοιχείων και ενέργειας γεγονός που οδηγεί σε αδυναμία και απώλεια βάρους.
• Μπορεί να εμφανιστούν θρομβώσεις, αν και πιο συχνά οφείλονται σε άλλες παθήσεις. Αν η θρόμβωση εμφανιστεί σε εν τω βάθει φλέβες (κάτω άκρα, πύελο, άνω άκρα) καλείται εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση και παρουσιάζεται με επώδυνη διόγκωση και ερυθρότητα ενός χεριού ή ποδιού. Σπάνια, ένα μέρος του θρόμβου μπορεί να αποκολληθεί και μέσω της αιματικής κυκλοφορίας να καταλήξει στην πνευμονική αρτηρία (πνευμονική εμβολή) προκαλώντας θωρακικό άλγος και δυσκολία στην αναπνοή.
• Μπορεί να αναπτυχθεί ανομοιογενής κατανομή λιπώδους ιστού κάτω από το δέρμα (λιποδυστροφία) και αυτό προκαλείται από την απελευθέρωση των παγκρεατικών ενζύμων που μεταβολίζουν το λίπος.
• Προβλήματα με τον μεταβολισμό της γλυκόζης και σπανίως σακχαρώδης διαβήτης, τα οποία μπορούν να αναγνωριστούν από μία εργαστηριακή εξέταση και οφείλονται στη καταστροφή των παγκρεατικών κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη.
• Η παγκρεατίτιδα είναι μια φλεγμονή του παγκρέατος και μπορεί να προκληθεί από τον παγκρεατικό καρκίνο και να δημιουργήσει υποψία ύπαρξης του, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους, όταν δεν υπάρχει κανένας άλλος προφανής λόγος που μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα, όπως η χολολιθίαση ή η κατάχρηση αλκοόλ.
Πρέπει να τονίσουμε ότι τα σημεία και συμπτώματα που προαναφέρθηκαν μπορεί να οφείλονται σε άλλες καλοήθεις καταστάσεις. Εάν κάποιος παρουσιάζει κάποιο από αυτά, δεν σημαίνει ότι πάσχει από καρκίνο παγκρέατος. Η παρουσία τέτοιων σημείων ή συμπτωμάτων όμως επιβάλλει εξέταση από γιατρό
Η διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος
Κλινική εξέταση:
Κάποια από τα συμπτώματα και σημεία που μπορεί να αναγνωριστούν κατά τη διάρκεια της κλινικής εξέτασης του ασθενούς είναι η απώλεια
βάρους, ο ίκτερος και κοιλιακό άλγος ή άλγος στην οσφύ.
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται από πολλές άλλες παθήσεις, γεγονός το οποίο κάνει δύσκολη τη διάγνωση του παγκρεατικού
καρκίνου. Μερικές φορές οι ασθενείς μπορεί να παρουσιαστούν με νέα διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη ή με παγκρεατίτιδα.
Εργαστηριακές εξετάσεις:
Το CA 19.9 είναι ένας υδατάνθρακας ο οποίος παράγεται και από τα καρκινικά κύτταρα του παγκρέατος, ελευθερώνεται στο αίμα και μπορεί να μετρηθεί σε ένα δείγμα αίματος.
Μερικοί ασθενείς με παγκρεατικό καρκίνο μπορεί να έχουν αυξημένα επίπεδα του καρκινικού δείκτη CA 19.9, ενώ άλλοι όχι.
Το CA 19.9 μπορεί να είναι επίσης αυξημένο και σε άλλες καλοήθεις παθήσεις του παγκρέατος εκτός από τον παγκρεατικό καρκίνο, οπότε δεν είναι ειδικό για τη διάγνωση του καρκίνου. Χρησιμοποιείται συνήθως ως σημείο αναφοράς ώστε να ελέγχεται η ανταπόκριση στη θεραπεία και η παρακολούθηση μετά την ολοκλήρωση της.
Απεικονιστικές εξετάσεις:
Eνδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS)
Ο Ενδοσκοπικός Υπέρηχος συνδυάζει την ευελιξία του ενδοσκοπίου (γαστροσκοπίου) με την τεχνική των υπερήχων, έτσι ώστε η εξέταση του υπερήχου να γίνεται ακριβώς και σε άμεση επαφή με το όργανο του σώματος που εξετάζεται.
Οι εικόνες που δημιουργούνται από τη διαδικασία του EUS είναι λεπτομερείς εικόνες του παγκρέατος, του χοληδόχου πόρου και της πεπτικής οδού.
Το EUS επιτρέπει στο γιατρό να καθορίσει το μέγεθος και τη θέση ενός όγκου στο πάγκρεας και να εξακριβώσει το εάν ο όγκος έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες ή διηθεί (εισβάλλει) τα αιμοφόρα αγγεία ή άλλες κοντινές δομές. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, μια λεπτή βελόνα, που δεν προκαλεί πόνο, μπορεί να περάσει μέσω του ενδοσκοπίου εντός του όγκου για να ληφθούν δείγματα από τον όγκο ή τους λεμφαδένες. Αυτό είναι το είδος της βιοψίας που ονομάζεται βιοψία διά λεπτής βελόνης ή FNA. Τα κύτταρα που λαμβάνονται από τη βιοψία εξετάζονται στο μικροσκόπιο προκειμένου να εξακριβωθεί εάν είναι καρκινικά ή όχι.
Αξονική τομογραφία (CT)
Η υπολογιστική ή αξονική τομογραφία αποτελεί μια μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων του σώματος. Η «καρδιά» του συστήματος αποτελείται από ειδική διάταξη σε σχήμα «δακτυλιδιού» όπου βρίσκεται η λυχνία παραγωγής ακτίνων Χ, ενώ αντιδιαμετρικά βρίσκονται τοποθετημένοι οι ανιχνευτές. Οι τελευταίοι, μετρούν την ποσότητα των ακτίνων Χ που διαπερνούν το σώμα, συλλέγοντας τεράστιο όγκο δεδομένων, που έπειτα τον μετατρέπουν σε εικόνα.
Στη συνέχεια, την αλληλουχία των εικόνων που αποτελούν πια τη συνολική μας εξέταση, μπορούμε να την εκτυπώσουμε σε ειδικό φιλμ ή να την μελετήσουμε σε οποιαδήποτε οθόνη υπολογιστή. Στις περισσότερες εξετάσεις αξονικής τομογραφίας δεν απαιτείται καμία προετοιμασία, παρά μόνο σε εξετάσεις κοιλίας, όπου ο εξεταζόμενος καλείται να είναι νηστικός για 3 ώρες περίπου πριν την εξέταση.
Στις περιπτώσεις που θα πρέπει να αποκαλύψουμε την αιματική ροή σε μια αλλοίωση (οι καρκίνοι έχουν πλούσια αιματική ροή), ή να διαφοροδιαγνώσουμε διάφορες αλλοιώσεις, χορηγούμε σκιαγραφικό υλικό ενδοφλεβίως. Επίσης χορηγούμε σκιαγραφικό από του στόματος όταν θέλουμε να κάνουμε εξέταση κοιλίας για να απεικονισθούν και διαχωριστούν ικανοποιητικά οι εντερικές έλικες.
Η δόση ακτινοβολίας της αξονικής τομογραφίας είναι μεγαλύτερη από τις απλές ακτινογραφίες. Η εξέταση δεν είναι χρονοβόρα και ειδικά με τα καινούργια μηχανήματα έχει πια περιορισθεί αρκετά π.χ. η εξέταση άνω και κάτω κοιλίας διαρκεί περίπου έξι λεπτά. Χρονοβόρα είναι όταν γίνονται 2 ή 3 εξετάσεις μαζί, όταν επαναλαμβάνεται η εξέταση με σκιαγραφικό υλικό ενδοφλεβίως ή όταν γίνονται επεμβατικές εξετάσεις όπως βιοψία ή παροχέτευση υγρού.
Θα είστε σε θέση να πάτε στο σπίτι μόλις ολοκληρωθεί η εξέταση.
Εικόνα αξονικής τομογραφίας. Το βέλος δείχνει έναν όγκο παγκρέατος
Μαγνητική τομογραφία (MRI)
Ο εξεταζόμενος τοποθετείται εντός ισχυρού μαγνητικού πεδίου (τουλάχιστον 1.5 Tesla-15.000 φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της γης).
Η Μαγνητική Τομογραφία είναι μια σχετικά νέα ιατρική διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πεδίο και ραδιοκύματα για να απεικονίσει τα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Δε χρησιμοποιεί ακτινοβολία Χ και δεν έχει καμία βλαβερή επίδραση στον οργανισμό του ανθρώπου. Είναι ανώδυνη και μπορεί να επαναληφθεί όσο συχνά χρειάζεται χωρίς κίνδυνο.
Οι εικόνες που λαμβάνει ο Μαγνητικός Τομογράφος έχουν εξαιρετική ευκρίνεια και επιτρέπουν στους εξειδικευμένους ιατρούς ακτινολόγους να διαγνώσουν με ακρίβεια την ύπαρξη ή την απουσία κάποιας βλάβης στα εξεταζόμενα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Προσοχή :
Αν πάσχετε από κλειστοφοβία ή αγχώδη συνδρομή, ενδείκνυται η λήψη κάποιου ήπιου ηρεμιστικού πριν από την προγραμματισμένη εξέταση.
Κοσμήματα και μεταλλικά αντικείμενα πρέπει να αφαιρούνται πριν από την εξέταση. Επειδή μπορεί να επηρεαστεί το μαγνητικό πεδίο της μονάδας μαγνητικής τομογραφίας, τα μέταλλα και ηλεκτρονικά αντικείμενα δεν επιτρέπονται στην αίθουσα εξετάσεων.
Κοσμήματα, ρολόγια, πιστωτικές κάρτες μπορούν να υποστούν βλάβη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια εξέταση MRI είναι ασφαλής για τους ασθενείς με μεταλλικά εμφυτεύματα, εκτός από μερικά είδη. Οι άνθρωποι με τα ακόλουθα εμφυτεύματα δεν πρέπει να εισέλθουν στο μαγνητικό τομογράφο:
• εσωτερικό απινιδωτή καρδιάς ή βηματοδότη,
• κοχλιακό εμφύτευμα,
• ορισμένους τύπους κλιπ που χρησιμοποιούνται για ανευρύσματα του εγκεφάλου.
Θα πρέπει να ενημερώσετε τον τεχνολόγο αν έχετε ιατρικές μεταλλικές ή ηλεκτρονικές συσκευές στο σώμα σας, γιατί μπορεί να επηρεαστεί η εξέταση ή ενδέχεται να εκτεθείτε σε κίνδυνο, ανάλογα με τη φύση τους και τη δύναμη του μαγνήτη.
Εικόνα μαγνητικής τομογραφίας. Το βέλος δείχνει έναν όγκο παγκρέατος
ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΟΣ ΧΟΛΑΓΓΕΙΟ-ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΓΡΑΦΙΑ (ERCP)
Τι είναι η ERCP;
Είναι η εξέταση που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και αντιμετώπιση παθήσεων των χοληφόρων και του παγκρέατος, με την βοήθεια του ενδοσκοπίου και της ακτινοσκόπησης.
Τα χοληφόρα αποτελούν το αποχετευτικό σύστημα του ήπατος, μέσω του οποίου απεκκρίνεται η χολή στο δωδεκαδάκτυλο, σε μία περιοχή που ονομάζεται φύμα του Vater.
Ο παγκρεατικός πόρος παροχετεύει τα παγκρεατικά υγρά στο ίδιο σημείο.
Πώς γίνεται η εξέταση;
Η εξέταση πραγματοποιείται μέσω της εισόδου ενός εύκαμπτου ενδοσκοπίου από το στόμα και διαμέσου του οισοφάγου, περνά στο στομάχι και από εκεί στο δωδεκαδάκτυλο, μέχρι να συναντήσει τον παγκρεατικό και το χοληδόχο πόρο που έρχονται από το πάγκρεας και το ήπαρ αντίστοιχα.
Η ERCP έχει παράλληλα με τη διαγνωστική και θεραπευτική δυνατότητα. Εάν κατά τη διάρκεια της εξέτασης διαπιστωθεί ύποπτη βλάβη, είναι δυνατή η προώθηση μέσω του ενδοσκοπίου, ενός καθετήρα βιοψίας για τη λήψη δείγματος από τη βλάβη αυτή για ιστολογική εξέταση.
Ένας στενός χοληδόχος πόρος μπορεί να διανοιχθεί με τη τοποθέτηση ενδονάρθηκα (stent) μέσω της εξέτασης.
Η εξέταση διενεργείται εντός του νοσοκομείου και διαρκεί 30-60 λεπτά. Ακολούθως ο ασθενής μπαίνει σε θάλαμο νοσηλείας και συνήθως παραμένει νηστικός για μερικές ώρες, με χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών.
Χορηγείται τοπικά στο στόμα σπρέι αναισθητικό για να γίνει πιο ανεκτή η εξέταση, ενώ παράλληλα χορηγείται ήπια καταστολή και αναλγησία ενδοφλεβίως. Αν ο εξεταστής το κρίνει απαραίτητο, μπορεί να χορηγήσει και μια δόση αντιβίωσης κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Ο ασθενής τοποθετείται ξαπλωμένος στο αριστερό πλάγιο.
Μια μικρή ποσότητα αέρα εισάγεται μέσω του ενδοσκοπίου που επιτρέπει στον εξεταστή να βλέπει καλύτερα. Σταδιακά το όργανο προωθείται μέχρι τη 2η μοίρα του 12κτύλου όπου και αναγνωρίζεται μια ανατομική δομή, γνωστή ως φύμα του Vater. Η δομή αυτή αποτελεί το σημείο όπου ο παγκρεατικός και ο χοληδόχος πόρος αδειάζουν το περιεχόμενό τους μέσα στο έντερο.
Μέσω του ενδοσκοπίου εισάγεται ειδικός καθετήρας, ο οποίος διαπερνά το φύμα του Vater και εισάγεται μέσα στους δύο πόρους. Από τον καθετήρα εισάγεται σκιαγραφικό υλικό και λαμβάνονται διαδοχικές ακτινογραφίες για την απεικόνιση των πόρων. Μόλις η εξέταση ολοκληρωθεί, το ενδοσκόπιο αφαιρείται με ήπιο τρόπο.
Ιστοπαθολογική (ιστολογική εξέταση ή αποτέλεσμα βιοψίας) εξέταση:
Είναι η εργαστηριακή εξέταση στο μικροσκόπιο
• των κυττάρων του όγκου τα οποία λαμβάνονται με τη βιοψία ή
• ολόκληρου του όγκου και του παγκρέατος μετά από τη χειρουργική τους αφαίρεση.
Αυτή η εξέταση πραγματοποιείται από έναν παθολογοανατόμο ο οποίος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του παγκρεατικού καρκίνου και θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του όγκου.
Υπάρχουν 2 τρόποι για να ληφθεί ένα δείγμα του όγκου (βιοψία):
• Η βιοψία διά λεπτής βελόνας είναι μία διαδικασία κατά την οποία ο γιατρός εισάγει μία λεπτή βελόνα είτε διαμέσου του δέρματος στο πάγκρεας με τη καθοδήγηση αξονικής τομογραφίας, ή απευθείας στο πάγκρεας μέσω του ενδοσκοπίου χρησιμοποιώντας τον ενδοσκοπικό υπέρηχο (EUS). Προτιμάται το τελευταίο γιατί ο κίνδυνος διασποράς καρκινικών κυττάρων είναι μικρότερος με αυτή τη μέθοδο.
Ο γιατρός χρησιμοποιεί εικόνες του αξονικού τομογράφου ή του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος για να ελέγξει τη θέση της βελόνας ώστε να είναι σίγουρος ότι βρίσκεται στον όγκο, και μετά αφαιρείται ένα μικρό δείγμα. Τα κύρια πλεονεκτήματα της βιοψίας δια λεπτής βελόνας είναι ότι δε χρειάζεται γενική αναισθησία και τα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάντα είναι σπάνια.
• Οι γιατροί χρησιμοποιούν τη λαπαροσκόπηση, μια επέμβαση κατά την οποία τα χειρουργικά εργαλεία εισάγονται στη κοιλιά μέσα από μικρές τομές και με τη βοήθεια μιας κάμερας συνδεδεμένης με μια οθόνη, έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν το πάγκρεας και τη περιοχή γύρω από αυτό και να αφαιρέσουν ένα κομμάτι από τον όγκο (βιοψία).
Γι’ αυτή τη διαδικασία, συνήθως, οι ασθενείς είναι κατεσταλμένοι με αναισθησιολογικά φάρμακα. Ο χειρουργός μπορεί να επιθεωρήσει τη κοιλιά και να δει πόσο μεγάλος είναι ο όγκος, που έχει εξαπλωθεί και να πάρει δείγμα ιστού. Αυτή η μέθοδος δε συνιστάται στην περίπτωση πού ένας όγκος δεν μπορεί να εξαιρεθεί χειρουργικά.
Η βιοψία είναι υποχρεωτική όταν ο όγκος είναι ανεξαίρετος ή όταν έχει προγραμματιστεί άλλη θεραπεία πριν το χειρουργείο.
Όταν υπάρχουν μεταστάσεις, η βιοψία μπορεί να ληφθεί από τη μεταστατική εστία υπό τη καθοδήγηση υπερήχων ή αξονικού τομογράφου.
Σπάνια, μια βιοψία μπορεί να μην επιβεβαιώνει την ύπαρξη καρκινικών κυττάρων καθώς εκτός από αυτά ό όγκος αποτελείται και από περιοχές φλεγμονής ή / και ίνωσης (ουλή ιστού). Σε αυτή τη περίπτωση η βιοψία συνήθως πρέπει να επαναληφθεί.
Για τους ασθενείς οι οποίοι αναμένεται να υποβληθούν σε ριζική χειρουργική επέμβαση μπορεί να μην είναι απαραίτητο να προηγηθεί βιοψία.
Παρ’ όλα αυτά, μετά το χειρουργείο θα πραγματοποιηθεί η ιστολογική εξέταση του όγκου για την επιβεβαίωση της διάγνωσης.