.

Πρόληψη του καρκίνου του πνεύμονα

Τι είναι η πρόληψη;

Πρόληψη είναι τα μέτρα που λαμβάνονται με σκοπό τη μείωση της πιθανότητας εμφάνισης του καρκίνου. Με την πρόληψη του καρκίνου, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων καρκίνου σε έναν πληθυσμό μειώνεται, μειώνοντας επομένως και τον αριθμό των θανάτων που προκαλούνται από τον καρκίνο αυτό.

Για την αποφυγή νέων κρουσμάτων καρκίνου, οι επιστήμονες καθορίζουν τους παράγοντες κινδύνου και τους προστατευτικούς παράγοντες. Οτιδήποτε αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου χαρακτηρίζεται ως παράγοντας κινδύνου, ενώ οτιδήποτε μειώνει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου χαρακτηρίζεται ως προστατευτικός παράγοντας.

Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο μπορούν να αποφευχθούν ενώ άλλοι δεν μπορούν. Για παράδειγμα, τόσο το κάπνισμα όσο και οι κληρονομικές μεταλλάξεις ορισμένων γονιδίων, είναι παράγοντες κινδύνου για ορισμένους τύπους καρκίνου, αλλά μόνο το κάπνισμα μπορεί να αποφευχθεί. 

Η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή μπορεί να είναι προστατευτικοί παράγοντες για ορισμένους τύπους καρκίνου. Επομένως η αποφυγή των παραγόντων κινδύνου και η κατανόηση και εφαρμογή των προστατευτικών παραγόντων μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου, αλλά δυστυχώς και πάλι δεν αποκλείουν την εμφάνιση του.

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι πρόληψης του καρκίνου, μεταξύ των οποίων:

  •  Η αλλαγή του τρόπου ζωής και των διατροφικών συνηθειών.
  • Η αποφυγή καταστάσεων και συνηθειών που είναι γνωστό ότι προκαλούν καρκίνο, όπως για παράδειγμα το κάπνισμα.

Η λήψη φαρμάκων για τη θεραπεία προκαρκινικών παθήσεων ή η αντιμετώπισή τους με άλλους τρόπους όπως η χειρουργική εξαίρεση.

Οι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα

Τσιγάρο, πούρο

Το κάπνισμα είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Το τσιγάρο, το πούρο και η πίπα επομένως αυξάνουν τη συχνότητα εμφάνισης του. 

Το κάπνισμα προκαλεί περίπου 9 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα στους άνδρες και 8 στα 10 περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα στις γυναίκες.

Μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα τσιγάρων χαμηλής περιεκτικότητας σε πίσσα ή νικοτίνη  δεν μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.

Μελέτες δείχνουν επίσης ότι ο κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα από το κάπνισμα τσιγάρων αυξάνεται με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζουμε την ημέρα και τον αριθμό των ετών που καπνίζουμε. Οι άνθρωποι που καπνίζουν έχουν περίπου 20 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα σε σύγκριση με εκείνους που δεν καπνίζουν.

Το παθητικό κάπνισμα

Το παθητικό κάπνισμα αποτελεί επίσης ένα παράγοντας κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Το παθητικό κάπνισμα είναι η εισπνοή του καπνού που προέρχεται από ένα αναμμένο τσιγάρο ή άλλα προϊόντων καπνού, ή αυτού που εκπνέεται από τους καπνιστές. Οι άνθρωποι που εισπνέουν παθητικά τον καπνό άλλων εκτίθενται στις ίδιες καρκινογόνες ουσίες όπως και οι καπνιστές, αν και σε μικρότερες ποσότητες.

Οικογενειακό ιστορικό

Η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού καρκίνου του πνεύμονα αποτελεί επίσης ένα παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης του. Οι άνθρωποι με έναν ή περισσότερους συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς, αδέρφια) που παρουσίασαν καρκίνο στο πνεύμονα, και κυρίως εάν η νόσος παρουσιάστηκε σε μη καπνιστές μικρότερης ηλικίας, θα έχει διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσει τον ίδιο καρκίνο σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν συγγενή με τη νόσο αυτή. Επειδή όμως ο καρκίνος τείνει να παρουσιάζεται στις οικογένειες όπου τα μέλη τους εκτίθενται και σε παθητικό κάπνισμα, είναι δύσκολο να κατανοήσουμε εάν ο αυξημένος κίνδυνος προέρχεται από το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα ή από την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου

  • Ραδόνιο: Είναι ένα ραδιενεργό αέριο που απελευθερώνεται κατά τη διαδικασία της φυσικής διάσπασης των στοιχείων φθόριο και ουράνιο, τα οποία είναι συνήθη και φυσικώς υπάρχοντα στοιχεία σε ποικίλες ποσότητες στα πετρώματα και στο έδαφος. Από το έδαφος μπορεί να
    διαφύγει, να περάσει στα σπίτια μέσω ρωγμών στο δάπεδο και τους τοίχους και να παρουσιαστεί σε μεγάλη συγκέντρωση στο εσωτερικό των σπιτιών. Περίπου 9% των καρκίνων του πνεύμονα στην Ευρώπη οφείλονται στο ραδόνιο.

Μελέτες δείχνουν ότι τα υψηλά επίπεδα του αερίου ραδονίου μέσα στα σπίτια και άλλα κτίρια αυξάνει τον αριθμό των νέων κρουσμάτων καρκίνου του πνεύμονα και τον αριθμό των θανάτων που προκαλούνται από αυτόν τον καρκίνο. Ο κίνδυνος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σαφώς υψηλότερος στους καπνιστές που εκτίθενται σε ραδόνιο σε σχέση με τους μη καπνιστές που εκτίθενται σε αυτό. 

Σε ανθρώπους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, το 30% περίπου των θανάτων που προκαλούνται από καρκίνο των πνευμόνων έχουν συνδεθεί με την έκθεση σε ραδόνιο.

  • Ατμοσφαιρική ρύπανση: Μελέτες έχουν αποδείξει τη σχέση μεταξύ ατμοσφαιρικής ρύπανσης και αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα.
  • Έκθεσης σε χημικές ουσίες στο χώρο εργασίας: Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει σύνδεση μεταξύ της έκθεσης στις παρακάτω ουσίες και τον αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα:
    Αμίαντος .
    Αρσενικό .
    Χρώμιο.
    Νικέλιο.
    Ραδόνιο αέριο.
    Πίσσα και

Αιθάλη (τεχνητός άνθρακας, που χρησιμοποιείται στην παρασκευή μελάνης, χρωμάτων και άλλων υλικών).

Αυτές οι ουσίες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο στο πνεύμονα σε άτομα που εκτίθενται σε αυτά στο χώρο εργασίας και δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Ο κίνδυνος και πάλι είναι υψηλότερος σε άτομα που εκτίθενται και τον καπνό.

Συμπληρώματα με Β-καροτένιο σε βαρείς καπνιστές

Η λήψη συμπληρωμάτων με β-καροτένιο (χάπια) αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα, ιδίως σε καπνιστές που καπνίζουν ένα ή περισσότερα πακέτα την ημέρα. Ο κίνδυνος είναι υψηλότερος στους καπνιστές που καταναλώνουν επίσης τουλάχιστον ένα αλκοολούχο ποτό κάθε μέρα.

Προστατευτικοί παράγοντες που μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα:

Η ΑΜΕΣΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η χρήση του καπνού προκαλεί περισσότερους από 5 εκατομμύρια θανάτους ετησίως καθώς το κάπνισμα εκτός από καρκίνο, προκαλεί και καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια, και χρόνια αποφρακτική πνευμανοπάθεια (ΧΑΠ) (εμφύσημα και χρόνια βρογχίτιδα) 

Οι καπνιστές μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των πνευμόνων με τη διακοπή του καπνίσματος. Στους καπνιστές που έχουν ήδη παρουσιάσει καρκίνο του πνεύμονα, η διακοπή του καπνίσματος μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης νέων καρκίνων στο πνεύμονα ή κεφαλής τραχήλου (στόμα, φάρυγγα, λάρυγγα). Η χρήση της νικοτίνης σε προϊόντα όπως τσίχλες και άλλα και η αντικαταθλιπτική θεραπεία βοηθούν τους καπνιστές να το διακόψουν για πάντα.

Σε κάποιον που διέκοψε το κάπνισμα, η μείωση της πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα εξαρτάται από το πόσα χρόνια και πόσα τσιγάρα κάπνιζε ημερησίως αλλά και το χρονικό διάστημα από την διακοπή. Μετά από 10 χρόνια διακοπής, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα μειώνεται κατά 30% έως 50%.

Μείωση της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου στο χώρο εργασίας

Ο νόμος προστατεύει τους εργαζόμενους από την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες, όπως ο αμίαντος, το αρσενικό, το νικέλιο, χρώμιο και, μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα. Νόμοι, επίσης απαγορεύουν το κάπνισμα στο χώρο εργασίας, στη προσπάθεια να μειωθεί η παθητική έκθεση στο καπνό.

Η έγκαιρη διάγνωση μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνου του πνεύμονα

Τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος;

Προσυμπτωματικός έλεγχος είναι ο έλεγχος ο οποίος χρησιμοποιεί απλές εξετάσεις (κλινική εξέταση, εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο) και έχει σκοπό την ανακάλυψη της ύπαρξης ενός καρκίνου σε φαινομενικά υγιείς ανθρώπους, πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων, σε αρχικό στάδιο και επομένως με περισσότερες θεραπευτικές επιλογές και με σοβαρή πιθανότητα ίασης. 

Συνήθως όταν παρουσιάζονται τα συμπτώματα, ο καρκίνος έχει ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα απευθύνεται σε όσους έχουν ξεπεράσει την ηλικία των 50 ετών και είναι ή υπήρξαν στο παρελθόν καπνιστές ή παρουσιάζουν θετικό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του πνεύμονα.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο έλεγχος αυτός είναι μια σημαντική, παγκόσμια, προσπάθεια ανακάλυψης κάποιας κακοήθειας σε αρχικό, ιάσιμο στάδιο.

Εάν τα αποτελέσματα του προσυμπτωματικού ελέγχου δημιουργήσουν την παραμικρή υποψία ύπαρξης κακοήθειας τότε θα χρειαστεί να γίνουν περισσότερες εξετάσεις. Αυτές αποτελούν πλέον τις διαγνωστικές εξετάσεις.

Παγκοσμίως, περισσότεροι από 12 εκατομμύρια άνθρωποι θα διαγνωστούν με καρκίνο κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους, και περισσότεροι από 7 εκατομμύρια θα χάσουν τη ζωή τους από τη νόσο αυτή.

Το Αμερικανικό Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο εκτιμά ότι το 35% των θανάτων από καρκίνο θα μπορούσαν να αποφευχθούν μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου. 

Τρεις εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου έχουν μελετηθεί προκειμένου να επιβεβαιωθεί η συμμετοχή τους στη μείωση του κινδύνου θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα.

  • Ακτινογραφία θώρακος
  • Κυτταρολογική εξέταση πτυέλων : κυτταρολογική εξέταση πτυέλων είναι μια διαδικασία κατά την οποία ένα δείγμα πτυέλων εξετάζεται κάτω από ένα μικροσκόπιο ελέγχοντας για τη πιθανή ύπαρξη καρκινικών κυττάρων.
  • Χαμηλής δόσης ελικοειδής αξονική τομογραφία (LDCT scan): Μια εξέταση που χρησιμοποιεί χαμηλή δόση ακτινοβολίας για να μας δώσει μια σειρά από λεπτομερείς εικόνες των πνευμόνων. Χρησιμοποιεί μια συσκευή ακτίνων Χ που σαρώνει το σώμα ακολουθώντας μια ελικοειδή πορεία. Οι εικόνες καταλήγουν σε έναν υπολογιστή μέσω του οποίου μπορούμε να επεξεργαστούμε τις εικόνες και να θέσουμε τη διάγνωση.

Ο προσυμπτωματικός έλεγχος (έλεγχος δηλαδή που γίνεται πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων) με χαμηλής δόσης ελικοειδή αξονική τομογραφία έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές.

Σε μια μελέτη ελέγχθηκαν για καρκίνο του πνεύμονα άνθρωποι ηλικίας 55 ετών έως 74 ετών που κάπνιζαν τουλάχιστον 1 πακέτο τσιγάρα την ημέρα για 30 ή περισσότερα χρόνια. Μελετήθηκαν επίσης βαρείς καπνιστές που είχαν σταματήσει το κάπνισμα μέσα στα τελευταία 15 χρόνια. Η μελέτη αυτή χρησιμοποίησε για την εύρεση σημείων του καρκίνου του πνεύμονα, την ακτινογραφία θώρακος και τη χαμηλής δόσης ελικοειδή αξονική τομογραφία (LDCT).

Η χαμηλής δόσης ελικοειδής αξονική τομογραφία ήταν σαφώς ανώτερη από ό, τι η ακτινογραφία θώρακος στην ανακάλυψη του καρκίνου του πνεύμονα σε πρώιμο στάδιο και φάνηκε ότι μείωσε τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα σε όσους υποβλήθηκαν σε αυτή.

Ένα σημαντικό εύρημα της μελέτης αυτής ήταν ότι από όλους τους συμμετέχοντες, διαγνώστηκε καρκίνος του πνεύμονα σε 484 ανθρώπους οι οποίοι δεν παρουσίαζαν συμπτώματα και από αυτούς το 85% είχαν νόσο σταδίου Ι.

Υπενθυμίζουμε ότι στα 5 χρόνια από τη διάγνωση θα βρίσκονται εν ζωή περισσότεροι από το 50% των ασθενών με νόσο σταδίου Ι ενώ από αυτούς με νόσο σταδίου IV το ανάλογο ποσοστό δεν υπερβαίνει το 2%.

Ο έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος ή κυτταρολογική εξέταση πτυέλων δεν φαίνεται να μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα.

Η ακτινογραφία θώρακος και η κυτταρολογική εξέταση πτυέλων είναι δύο εξετάσεις που έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την προσυμπτωματική διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα. Ο έλεγχος με ακτινογραφία θώρακος, κυτταρολογική εξέταση πτυέλων, ή και τα δύο μαζί, έχει φανεί από μελέτες, ότι δεν μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του πνεύμονα, δηλαδή η διαγνωστική τους ικανότητα σε καρκίνο του πνεύμονα αρχικού σταδίου είναι ελάχιστη.