.

                                     Ο Καρκίνος του προστάτη

Ανατομία και λειτουργία του προστάτη

Ο προστάτης είναι ένας αδένας του αντρικού αναπαραγωγικού συστήματος που βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ουροδόχο κύστη (το όργανο που συλλέγει τα ούρα από τους νεφρούς) και μπροστά από το ορθό (το κατώτερο τμήμα του εντέρου). Είναι περίπου στο μέγεθος και το σχήμα ενός κάστανου και περιβάλλει μέρος της ουρήθρας (τον αγωγό που αδειάζει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη προς τα έξω). Ο ρόλος του προστάτη είναι η παραγωγή το προστατικού υγρού, το οποίο συμβάλλει στη λειτουργία της αναπαραγωγής με τον εμπλουτισμό και την καλή λειτουργία του σπέρματος. 

                                                                                          Ανατομία του ανδρικού αναπαραγωγικού και ουροποιητικού συστήματος.

Επιδημιολογία 

Ο καρκίνος του προστάτη είναι μια ασθένεια κατά την οποία κακοήθη (καρκινικά) κύτταρα σχηματίζονται στους ιστούς του προστάτη.

Αποτελεί σήμερα την πρώτη σε συχνότητα μορφή καρκίνου στους άνδρες, κυρίως στον δυτικό κόσμο, και την δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθη νεοπλασματική νόσο,

μετά

από τον καρκίνο του πνεύμονα. Περίπου 910 000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του προστάτη

παγκοσμίως και 260.000 θάνατοι, καταγράφηκαν το 2012, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 14% όλων των νέων κρουσμάτων καρκίνου στους άνδρες. Προβλέπεται ότι ο αριθμός των νέων περιστατικών πρόκειται σχεδόν να διπλασιαστεί μέχρι το 2030.

Έγκυρες μελέτες των ΗΠΑ αποδεικνύουν ότι 1 στους 6 άνδρες κινδυνεύει να εμφανίσει αυτού του είδους τον καρκίνο, κατά τη διάρκεια της ζωής του. Πολλές από αυτές τις περιπτώσεις αναπτύσσονται με εξαιρετικά αργό

ρυθμό και έτσι, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους άνδρες, ποτέ δεν θα προκαλέσουν συμπτώματα και ίσως δεν θα διαγνωσθούν ποτέ.

Συχνά, ο καρκίνος του προστάτη, παραμένει κλινικά ασυμπτωματικός μέχρις ότου φθάσει σε προχωρημένα

στάδια. Εάν όμως διαγνωσθεί σε αρχικό στάδιο, οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές και η επιβίωση του ασθενούς στην 5ετία πλησιάζει το 100%.

Η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη παρουσιάζει αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ανακάλυψη και ευρεία εφαρμογή στην κλινική πράξη του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) το οποίο θεωρείται ως ο σημαντικότερος καρκινικός δείκτης στην Ογκολογία αλλά και στις σημαντικές διαγνωστικές εξελίξεις, στην αύξηση του μέσου όρου ζωής των ανδρών, την αύξηση των πιθανών προδιαθεσικών παραγόντων αλλά και τη συνεχώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του ανδρικού πληθυσμού για διενέργεια προληπτικού ελέγχου.

Παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη

Αν και τα αίτια ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη δεν είναι γνωστά, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που προδιαθέτουν στην εμφάνιση του:

Η ηλικίαΆτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του προστάτη. Παρά το γεγονός ότι μόνο 1 στους 10.000 άνδρες κάτω των 40 ετών θα διαγνωσθεί με αυτό το καρκίνο, το ποσοστό αυτό είναι 1 στους 38 για τις ηλικίες 40 έως 59, και1 στους 15 για τις ηλικίες 60 έως 69.

Στην πραγματικότητα, περισσότερο από το 65% όλων των καρκίνων του προστάτη διαγιγνώσκεται σε άνδρες πάνω από την ηλικία των 65 ετών. Η μέση ηλικία κατά τη διάγνωσή του στο δυτικό κόσμο είναι τα 69 έτη. Μετά από αυτή την ηλικία, η πιθανότητα  ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη γίνεται όλο και μεγαλύτερη, με το 70% των ατόμων ηλικίας άνω των 90 ετών να πάσχουν από αυτόν τον καρκίνο.

Το οικογενειακό ιστορικόΗ κληρονομικότητα ευθύνεται για το 10 με 15% των περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη. Άνδρες με συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομα που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη (πατέρα ή αδελφό) έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Αυτός ο

κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο εάν ο καρκίνος διαγνώστηκε στα μέλη της οικογένειας σε νεαρότερη ηλικία (κάτω των 55 ετών) ή σε δύο ή περισσότερα μέλη της οικογένειας.

Τα ανδρογόναΕίναι σαφές ότι η ανάπτυξη του προστάτη αδένα εξαρτάται από τις ανδρικές ορμόνες και οι περισσότερες σύγχρονες μελέτες έχουν καταλήξει σε θετική σχέση μεταξύ των υψηλών επιπέδων των ανδρογόνων στο αίμα και στους ιστούς και της ανάπτυξης του καρκίνου του προστάτη.

Ο τόπος διαβίωσης: Για τους άνδρεςτου δυτικού κόσμου, ο κίνδυνος ανάπτυξηςκαρκίνου του προστάτη είναι περίπου 17%, ενώ για τους άνδρες που ζουν, για

παράδειγμα,στις αγροτικές περιοχές της Κίνας, είναι2%. Ωστόσο, όταν άτομα από περιοχές χαμηλού κινδύνου μεταφερθούν προς το δυτικό πολιτισμό, ο κίνδυνος αυξάνει αισθητά.
Οι άνδρες που ζουν σε βόρειες περιοχές έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο και αυτό φαίνεται να οφείλεται στα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D λόγω περιορισμένης ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών του έτους.

Οι παραπάνω παράγοντες είναι δύσκολο ή αδύνατο να τροποποιηθούν, ωστόσο, υπάρχουν κάποιες συνήθειες της καθημερινής μας ζωής που μπορούν να αλλάξουν προκειμένου να περιορίσουμε τον κίνδυνο και να επιβραδύνουμε την ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη.

Γιατί ο καρκίνος του προστάτη είναι τόσο συχνός στο δυτικό κόσμο ενώ η συχνότητά του είναι τόσο περιορισμένη στην Ασία, και γιατί στους άνδρες Ασιάτες που μεταναστεύουν στις δυτικές χώρες ο κίνδυνος, με το χρόνο αυξάνεται; Πιστεύουμε ότι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η διατροφή (τα τρόφιμα που παράγουν οξειδωτική βλάβη στο DNA).

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αποτρέψουμε ή να καθυστερήσουμε της εμφάνισης της νόσου;

Ο καρκίνος του προστάτη είναι δύσκολο να προληφθεί ή να αποφευχθεί αλλά μπορούν να ληφθούν μέτρα για τον περιορισμό του κινδύνου και τη μείωση της ταχύτητας ανάπτυξης της νόσου. Τα κυριότερα μέτρα που μπορούν να ληφθούν για τη διατήρηση της υγείας του προστάτη είναι:

Η υγιεινή διατροφή.

1.
 Καταναλώνετε λιγότερες θερμίδες και γυμναστείτε περισσότερο, έτσι ώστε να διατηρήσετε ένα υγιές σωματικό βάρος.
2.
 Προσπαθήστε να περιορίσετε στο ελάχιστο την ποσότητα λίπους που προσλαμβάνετε από το κόκκινο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
3.
 Προσέξτε την πρόσληψη ασβεστίου. Μην λαμβάνετε συμπληρωματικές δόσεις υψηλότερες από τη συνιστώμενη ημερήσια δόση. Σε γενικές γραμμές η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου είναι επιτρεπτή, αλλά να αποφεύγετε τη λήψη περισσότερων από 1.500 mg ασβεστίου την ημέρα.
4.
 Καταναλώστε περισσότερα ψάρια. Δεδομένα από διάφορες μελέτες αποδεικνύουν ότι η κατανάλωση μεγαλύτερης ποσότητας ψαριών μπορεί να βοηθήσει στην προστασία κατά του καρκίνου του προστάτη, καθώς τα περισσότερα περιέχουν τα «καλά λιπαρά» κυρίως ωμέγα-3 λιπαρά οξέα (ψάρια πλούσια σε Ω3 λιπαρά είναι ο σολομός, ο τόνος, η πέστροφα, η σαρδέλα, ο γαύρος, το σκουμπρί και η ρέγγα).

5.  Ενσωματώστε στη διατροφή σας, αρκετές φορές την εβδομάδα, ντομάτες, πλούσιες στην αντιοξειδωτική ουσία λυκοπένιο, ελαιόλαδο το οποίο έχει επίσης αποδειχθεί ότι έχει ευεργετικές ιδιότητες και σταυρανθή λαχανικά (όπως το μπρόκολο και το κουνουπίδι). Η σόγια και το πράσινο τσάι είναι δύο επίσης πιθανά διατροφικά συστατικά που βοηθούν στην πρόληψη του καρκίνου του προστάτη.

6.  Η βιταμίνη D, η οποία κυρίως παράγεται από το σώμα μας όταν εκτίθεται στο φως του ήλιου, περιέχεται σε μικρή ποσότητα σε τροφές ή μπορεί να λαμβάνεται ως συμπλήρωμα διατροφής, προστατεύει από την ανάπτυξη καρκίνου του προστάτη.

7.  Το φολικό οξύ ανήκει στην οικογένεια των βιταμινώνΒ (B9). Είναι μια υδατοδιαλυτή βιταμίνη, δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό και πρέπει επομένως να

προσλαμβάνεται καθημερινά με τη δίαιτα ή σε συμπληρώματα διατροφής. Περιέχεται φυσικάσεορισμένα τρόφιμα, όπως τα δημητριακά, σπανάκι, σπαράγγια, ρεβίθια,

φακές, φασόλια, πράσινα λαχανικά, και το χυμό πορτοκαλιού. Μια10-ετή μελέτη έδειξε ότιο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη ήταν χαμηλότεροςστους άνδρες 

που περιελάμβαναν στη διατροφή τους τροφές πλούσιες σε φολικό οξύ. Ωστόσο, ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου ήταν αυξημένος σε αυτούς οι οποίοι έλαβαν συμπληρώματα φολικού οξέος σε δόση μεγαλύτερη των ημερησίων αναγκών του οργανισμού.

Η τακτική άσκηση.

Η τακτική άσκηση βοηθά στην πρόληψη πολλών παθολογικών καταστάσεων όπως το έμφραγμα, η αυξημένη χοληστερίνη, η υψηλή αρτηριακή πίεση κ.α. ενώ μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνή άσκηση δυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα να μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του προστάτη.

Πρόληψη με φάρμακα.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση φαρμάκων όπως, η φιναστερίδη (Proscar) και δουταστερίδη (Avodart)μπορούν να προλάβουν ή να καθυστερήσουν την έναρξη του καρκίνου του προστάτη (από μελέτες έχει φανεί μείωση κατά 23% περίπου) σε άνδρες, 55 ετών και μεγαλύτερους. Τα συγκεκριμένα φάρμακα χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη και κατά της τριχόπτωσης.

Αυτά τα φάρμακα ανήκουν στους αναστολείς της 5α-αναγωγάσης.

Η τεστοστερόνη (η κύρια ανδρική ορμόνη) μετατρέπεται στον προστάτη σε διυδροτεστοστερόνη (DHT) από το ένζυμο 5α-αναγωγάση. Η DHT συνδέεται με τον υποδοχέα

των ανδρογόνων στα κύτταρα του προστάτη με μεγαλύτερη συγγένεια απ’ότι η τεστοστερόνη δίνοντας έτσι πιο ισχυρό και μεγαλύτερης διάρκειας αποτέλεσμα.

Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη

Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη βασίζεται στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και τα εργαστηριακά και απεικονιστικά ευρήματα.

Ιστορικό. Το ατομικό αλλά και το οικογενειακό ιστορικό παθήσεων, συνηθειών και συμπτωμάτων λαμβάνονται υπόψη για την εκτίμηση της πιθανότητας ύπαρξης καρκίνου του προστάτη.

Πιθανά συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη.

Δεν παρουσιάζουν όλοι οι ασθενείς συμπτώματα αλλά πολλές φορές ο καρκίνος του προστάτη διαγιγνώσκεται κατά τη διάρκεια ενός ελέγχου ρουτίνας.

Μερικοί άνδρες, ωστόσο, θα παρουσιάσουν αλλαγές στις συνήθειες ούρησης και/ή της σεξουαλικής τους ικανότητας που μπορεί να υποδεικνύουν την παρουσία ενός

καρκίνου του προστάτη.

Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Ασθενής ή διακεκομμένη ροή των ούρων.
  • Δυσκολία στηνέναρξητης ούρησηςή τη συγκράτησητων ούρων
  • Συχνή ούρηση (ιδιαίτερα τη νύχτα).
  • Πόνο ή κάψιμο κατά την ούρηση.
  • Αίμα στα ούρα ή το σπέρμα.
  • Στυτική δυσλειτουργία
  • Επώδυνη εκσπερμάτωση.
  • Πόνο στην πλάτη, τα ισχία, ή τη λεκάνη, σε προχωρημένου σταδίου νόσο, με οστικές μεταστάσεις. Το κυριότερο σύμπτωμα στη μεταστατική νόσο είναι το άλγος που οφείλεται στις οστικές μεταστάσεις. 

Τα οστά είναι το συχνότερο σημείο μεταστάσεων και σχεδόν όλοι οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη θα παρουσιάσουν κάποια στιγμή οστικές μεταστάσεις.

Θα πρέπει νασυμβουλευτείτε τον ουρολόγο σαςεάν παρουσιάζετεκάποιο από ταπαραπάνω συμπτώματα.
Καθώςαυτά τα συμπτώματα είναι κοινά με εκείνα άλλων παθήσεων και διαταραχών όπως η καλοήθη υπερπλασία του προστάτη και η προστατίτιδα, η παρουσία τους επιβάλει ενδελεχή έλεγχο μέχρι να προσδιοριστεί η υποκείμενη αιτία.

Οι εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για την διερεύνηση και διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.

Οι ακόλουθες εξετάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν:

Η δακτυλική εξέταση (DRE): Είναι μια εξέταση η οποία γίνετε από το ορθό. Ο γιατρός σας μετά την εφαρμογή λιπαντικού και τοπικού αναισθητικού, ψηλαφά με το δάχτυλό του, μέσω του πρωκτού και του τοιχώματος του ορθού, τον προστάτη, προσπαθώντας με την αίσθηση της αφής να αντιληφθεί παθολογικές δομές, που έχουν να κάνουν με τον εντερικό σωλήνα και τον προστάτη όπως εξογκώματα, σκληρίες, το μέγεθος του προστάτη, τη δομή του, τη σύστασή του ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να φαίνεται ασυνήθιστο. Η εξέταση αυτή έχει περιορισμένη ικανότητα να ανακαλύψει το καρκίνο σε αρχικό στάδιο.

Ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) : Η μέτρηση του PSA στο αίμα. 

                                                                                                                                                                    Η δακτυλική εξέταση (DRE) 

Το PSA είναι μια γλυκοπρωτεΐνη η οποία παράγεται από τα επιθηλιακά κύτταρα των προστατικών αδενίων και πόρων. Παράγεται επίσης και σε άλλα όργανα, σε φυσιολογικούς ιστούς και από άλλους καρκίνους έστω και σε μικρότερες ποσότητες. Ωστόσο, με τα σημερινά δεδομένα, η κλινική του εφαρμογή δεν φαίνεται να επηρεάζεται καθόλου από την εξωπροστατική του παραγωγή.

Έχει πρωτεολυτική δράση, και η φυσιολογική του λειτουργία είναι η ρευστοποίηση του σπερματικού υγρού και ακολούθως η απελευθέρωση τον σπερματοζωαρίων.

Το PSA εκκρίνεται κατά κύριο λόγο στο σπέρμα και η συγκέντρωση του στη συστηματική κυκλοφορία είναι φυσιολογικά μικρή. Αύξηση του στον όρο εμφανίζεται μετά από βλάβη της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής διάταξης του προστάτη αδένα που επιτρέπει την απελευθέρωση του στην κυκλοφορία του αίματος. Η σημαντικότερη από αυτές τις βλάβες είναι ο καρκίνος του προστάτη. Μία ακόμα τέτοια κατάσταση είναι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη.

Εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος όπου στο μεγαλύτερο ποσοστό ανευρίσκεται δεσμευμένο με διάφορες πρωτεΐνες οι οποίες το απενεργοποιούν. Αυτή η μορφή αποτελεί το 75 με 85% του ολικού κυκλοφορούντος PSA στον όρο και ονομάζεται δεσμευμένο PSA (cPSA). Το 10 με 25% του ολικού κυκλοφορούντος PSA στον όρο βρίσκεται σε ελεύθερη μορφή και αποτελεί το free-PSA (fPSA). Συνεπώς, το ολικό PSA στον όρο αποτελείται από το cPSA και το fPSA.

Ο λόγος του Free PSA/ολικό PSA παρέχει μια καλύτερη εκτίμηση, απ’ ότι το ολικό PSA, της πιθανότητας ύπαρξης καρκίνου του προστάτη, συμβάλλοντας στον πιθανό διαχωρισμό μεταξύ καρκίνου και καλοήθους υπερπλασίας. Ο λόγος αυτός βέβαια δεν θα κάνει τη διάγνωση καρκίνου αλλά θα μας καθοδηγήσει στην ανάγκη ή όχι περαιτέρω διερεύνησης με βιοψία.

Στον καρκίνο του προστάτη το ελεύθερο PSA εμφανίζει αναλογικά χαμηλότερες τιμές απ' ότι στους ασθενείς με καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.

Το αποτέλεσμα της μέτρησης του PSA, (αιματολογική εξετάση) μπορεί να διαχωριστεί σε 3 κατηγορίες :

  1. Τα επίπεδα ολικού PSA κάτω των 4ng / mL συνήθως θεωρούνται "φυσιολογικά" χωρίς όμως να αποκλείεται η παρουσία καρκίνου σε ελάχιστες περιπτώσεις. Σε
    αυτή την περίπτωση δεν χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, εκτός από την περιοδική επαναληπτική εξέταση (π.χ. κάθε δύοχρόνια). Σε περίπτωση μια τιμής PSA 3-4 ng / mL και παρουσίας συμπτωμάτων, ύποπτης δακτυλικής εξέτασης ή οικογενειακού ιστορικού καρκίνου του προστάτη βοηθά και ο καθορισμός του λόγου Free PSA/ολικό PSA.
  2. Τα επίπεδα πάνω από 10ng / mL συνήθως θεωρούνται "παθολογικά" με μεγάλη πιθανότητα ύπαρξης καρκίνου. Είναι αναγκαία σε αυτή τη περίπτωση η περαιτέρω διερεύνηση με βιοψία.
  3. Τα επίπεδα μεταξύ 4 και10ng / mL συνήθως θεωρούνται "ενδιάμεσα".  Σε αυτές τις τιμές ένα ποσοστό ελεύθερου PSA
    (fPSA)μεγαλύτερο από το 25% του ολικού φανερώνει ένα χαμηλό κίνδυνο (8%) παρουσίας καρκίνου του προστάτη, ενώ σε ένα ποσοστό fPSA μικρότερο από το 10% του ολικού ο κίνδυνος παρουσίας καρκίνου του προστάτη είναι μεγάλος (56%).

Άλλες μετρήσεις που αφορούν το PSA προκειμένου να καθοριστεί τόσο η ύπαρξη όσο και η εξέλιξη του καρκίνου είναι :

Η πυκνότητα του PSA η οποία είναι ο λόγος της τιμής του PSA προς τον όγκο του προστάτη, ο οποίος υπολογίζεται με το διορθικό υπερηχογράφημα. Βασίζεται στο γεγονός ότι ο καρκινωματώδης προστατικός ιστός ελευθερώνει στην αιματική κυκλοφορία περισσότερο PSA απ’ ό,τι εκείνος της καλοήθους προστατικής υπερπλασίας.

Ο χρόνος διπλασιασμού του PSA (PSADT) δηλαδή το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο η τιμή του PSA διπλασιάζεται, φαίνεται να είναι ένας σημαντικός προγνωστικός παράγοντας της υποτροπής του καρκίνου του προστάτη.
•Οι άνδρες με PSADT<3 μήνες βρίσκονται σε «εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη»
•Οι άνδρες με PSADT > 15 μήνες παρουσιάζουν "εξαιρετικά χαμηλό κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του προστάτη."
•Για τους άνδρες με PSADT μεταξύ 3 και 15 μηνών, χρειάζονται συμπληρωματικοί κλινικοί και εργαστηριακοί παράγοντες για τον προσδιορισμό του κινδύνου.

Η ταχύτητα αύξησης του PSA η οποία υπολογίζεται μετά από τουλάχιστον 3 προσδιορισμούς του PSA σε διάστημα περίπου 18 μηνών. Βασίζεται στο ότι η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη ελευθερώνει στην αιματική κυκλοφορία λιγότερο PSA απ' ό,τι ο καρκίνος του προστάτη. Ως ύποπτη ύπαρξης κακοήθειας είναι η αύξηση της τιμής του PSA πάνω από 0,75 με 1,0 ng/ml ανά έτος.

Το PSA όμως μπορεί να αυξηθεί και μετά από: 

-προστατίτιδα (φλεγμονή του προστάτη), 

-επίσχεση ούρων (κατακράτηση ούρων), 

-εκσπερμάτιση καθώς και 

-ιατρογενείς καταστάσεις όπως η τοποθέτηση ουροκαθετήρα, η δακτυλική εξέταση, η βιοψία και η διουρηθρική εκτομή του προστάτη.

Έτσι, οι υψηλές τιμές του PSA, αν και θέτουν την υποψία ύπαρξης προστατικού καρκίνου στην πρώτη θέση, μελέτες έχουν δείξει ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των ασθενών με υψηλές τιμές έχει όντως καρκίνο, γεγονός που καθιστά το PSA ως ένα ειδικό προστατικό αλλά μη ειδικό καρκινικό δείκτη.

Η κλινική του εφαρμογή στον καρκίνο του προστάτη επικεντρώνεται σε δύο βασικούς παράγοντες: αφενός στη διάγνωση και σταδιοποίηση του καρκίνου, αφετέρου στην παρακολούθηση της ανταπόκρισης στην θεραπευτική αντιμετώπιση που εφαρμόζεται. 

Διορθικό υπερηχογράφημα :

Μια διαδικασία κατά την οποία μια πηγή υπερήχων που έχει περίπου το μέγεθος ενός δακτύλου εισάγεται στο ορθό με σκοπό την εξέταση του προστάτη από κοντινή απόσταση. Κατά τη διάρκεια του διορθικού υπερηχογραφήματος μπορεί να γίνει και βιοψία εάν ο ιατρός το κρίνει απαραίτητο.

                                                                                            Διορθικό υπερηχογράφημα. 

Βιοψία: δηλαδή η αφαίρεση κυττάρων ή τμήματος ιστού,ώστε να μπορέσουμε να τα εξετάσουμε κάτω από το μικροσκόπιο. Ο παθολογοανατόμος θα εξετάσει το δείγμα της βιοψίας με σκοπό :

  1. να ελέγξει την ύπαρξη ή όχι καρκινικών κυττάρων αλλά και
  2. να καθορίσει το σκορ Gleason. Το σύστημα βαθμολόγησης Gleason χρησιμοποιείται στην αξιολόγηση της πρόγνωσης (εξέλιξης) των ανδρών με καρκίνο του προστάτη και περιγράφει την ιστολογική εμφάνιση του προστατικού καρκίνου κάτω από το μικροσκόπιο. Το σκορ Gleason, κυμαίνεται από 1 εώς 5 με το χαμηλότερο σκορ να αντιπροσωπεύει τους λιγότερο επιθετικούς (μικρότερης κακοήθειας και καλύτερης διαφοροποίησης) καρκίνους σε αντίθεση με το υψηλό σκορ (πιο επιθετική νόσος). Ο καρκίνος του προστάτη είναι συνήθως ετερογενής με δύο ή και περισσότερες διαβαθμίσεις Gleason σε ένα και μόνο όγκο. Για τον παραπάνω λόγο ο Gleason επέλεξε να ενσωματώσει μία πρωτεύουσα και μία δευτερεύουσα διαβάθμιση στο σύστημα. Έτσι, λοιπόν , οι πιθανοί συνδυασμοί της διαβάθμισης κατά Gleason κυμαίνονται από 2 (1 + 1) έως 10 (5 + 5). Το σύστημα Gleason μαζί και με άλλες παραμέτρους, προσδιορίζουν την έκταση, τη σταδιοποίηση και την πιθανή βιολογική συμπεριφορά του καρκίνου του προστάτη και όλα αυτά λαμβάνονται υπόψη στον καθορισμό της βέλτιστης αντιμετώπισης και θεραπείας του συγκεκριμένου καρκίνου.

 Υπάρχουν 2 τύποι βιοψίας που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη:

  • Διορθική βιοψία: Η αφαίρεση ιστού από τον προστάτη γίνεται με την εισαγωγή μιας λεπτής βελόνας διαμέσου του ορθού στον προστάτη. Η διαδικασία αυτή συνήθως γίνεται με τη βοήθεια και τη καθοδήγηση διορθικού υπερηχογραφήματος.

Διορθική βιοψία. 

  • Διαπερινεϊκή βιοψία: Η αφαίρεση του ιστού από τον προστάτη γίνεται εισάγοντας μια λεπτή βελόνα από το δέρμα ανάμεσα στο όσχεο και τον πρωκτό, προς τον προστάτη.