.
Σε αυτή τη σελίδα
Παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση (εξέλιξη) του καρκίνου και τις θεραπευτικές μας επιλογές
Η πρόγνωση και οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τα ακόλουθα:
- Το στάδιο του καρκίνου (το στάδιο ενός καρκίνου καθορίζεται από την εξάπλωση της νόσου, εάν δηλαδή αυτός περιορίζεται σε ένα μικρό τμήμα του προστάτη ή τον προστάτη στο σύνολό του, ή έχει εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος).
- Την ηλικία, τη γενική κατάσταση της υγείας και το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς.
- Το εάν ο καρκίνος εμφανίζεται πρώτη φορά ή επανεμφανίζεται (υποτροπή) μετά από μια επιτυχημένη αρχική θεραπεία.
- Το σκορ Gleason και το επίπεδο του PSA.
Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
Οι τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα είναι:
- Μέσω των ιστών, δηλαδή ο καρκίνος διηθεί τους γύρω φυσιολογικούς ιστούς (ουροδόχο κύστη, ορθό).
- Μέσα από το λεμφικό σύστημα. Τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν στα αγγεία του λεμφικού συστήματος και μέσω αυτών μεταφέρεται στους επιχώριους (κοντινούς) λεμφαδένες (πυελικούς λεμφαδένες) και σε άλλα μέρη του σώματος (το λεμφικόσύστημα, εκτός των άλλων, περιλαμβάνει και ένα δίκτυο αγγείων μέσω του οποίου που μεταφέρει το επιπλέον υγρό που παράγεται στους ιστούς, προς τη κυκλοφορία του αίματος).
- Μέσω του αίματος. Τα καρκινικά κύτταρα εισβάλλουν στα αγγεία που μεταφέρουν το αίμα (φλέβες και αρτηρίες) και μεταφέρονται μέσω αυτών σε άλλα σημεία του σώματος (ήπαρ,πνεύμονες, οστά, εγκέφαλος κ.ά). Η συχνότερη μεταστατική εστία από τον καρκίνο του προστάτη είναι τα οστά.
Όταν τα καρκινικά κύτταρα ξεφύγουν από την πρωτοπαθή εστία (δηλαδή από το σημείο όπου πρωτοεμφανίστηκαν) με κάποιον από τους προαναφερθέντες τρόπους προς
άλλα μέρη του σώματος, δημιουργούν μια ή περισσότερες δευτεροπαθείς εστίες, οι οποίες ονομάζονται μεταστατικές εστίες, η διαδικασία αυτή ονομάζεται μετάσταση και
αποτελεί το τελευταίο (χειρότερο) στάδιο σε όλους τους καρκίνους. Σκοπός όλων των θεραπειών είναι να αποφευχθεί η μετάσταση.
Αυτές οι μεταστατικές εστίες αποτελούν πάντα το ίδιο είδος καρκίνου, όπως του πρωτοπαθούς όγκου ανεξάρτητα σε πιο όργανο παρουσιάζονται. Για παράδειγμα, αν ο καρκίνος του προστάτη εξαπλωθεί στα οστά, τα καρκινικά κύτταρα που βρίσκουμε στα οστά είναι πάντα κύτταρα που προέρχονται από το προστάτη και χαρακτηρίζονται ως μεταστατικός καρκίνος του προστάτη και όχι ως καρκίνος των οστών.
Οι ακόλουθες εξετάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διαδικασία της σταδιοποίησης:
το διορθικό υπερηχογράφημα και
η βιοψία του προστάτη, όπως προαναφέρθηκαν στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη και ακόμα :
Σπινθηρογράφημα οστών:
Αρχικά, γίνεται η χορήγηση ραδιοφαρμάκου στον εξεταζόμενο (Τεχνήτιο). Το ραδιοφάρμακο συγκεντρώνεται στα οστά μέσα σε 3 ώρες και στη συνέχεια, με τη βοήθεια ενός απεικονιστικού συστήματος γ-κάμερας, ανιχνεύεται η κατανομή
του ραδιοφαρμάκου στα οστά και οι πληροφορίες καταγράφονται και επεξεργάζονται από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Στις εικόνες που λαμβάνονται φαίνεται συνήθως ολόκληρος ο σκελετός και ορισμένες φορές εξετάζεται με λεπτομέρεια ένα συγκεκριμένο τμήμα του.
Αποτελεί μια ανώδυνη και ασφαλή εξέταση αφού η ποσότητα ραδιοφαρμάκου που χρησιμοποιείται είναι τόση ώστε να επιτευχθεί η μικρότερη έκθεση του εξεταζoμένου στην ακτινοβολία.
Προσοχή : θα πρέπει να αποφεύγεται η άμεση επαφή με έγκυες γυναίκες και μικρά παιδιά για διάστημα τουλάχιστων 48 ωρών και θα πρέπει να διατηρείται μια απόσταση τουλάχιστων 2 μέτρων από τους υπόλοιπους. Για το ίδιο χρονικό διάστημα θα πρέπει να αποφεύγονται ο ύπνος στο ίδιο κρεβάτι με άλλο άτομο και η σεξουαλική επαφή. Συστήνεται η συχνή λήψη υγρών, καθώς επιτυγχάνει την ταχύτερη αποβολή του Τεχνητίου από τον οργανισμό.
Σπινθηρογράφημα των οστών.
MRI (μαγνητική τομογραφία):
Ο εξεταζόμενος τοποθετείται εντός ισχυρού μαγνητικού πεδίου (τουλάχιστον 1.5 Tesla-15.000 φορές ισχυρότερο από το μαγνητικό πεδίο της γής).
Η Μαγνητική Τομογραφία είναι μια σχετικά νέα ιατρική διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιεί ένα μαγνητικό πεδίο και ραδιοκύματα για να απεικονίσει τα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Δε χρησιμοποιεί ακτινοβολία Χ και δεν έχει καμία βλαβερή επίδραση στον οργανισμό του ανθρώπου. Είναι ανώδυνη και μπορεί να επαναληφθεί όσο συχνά χρειάζεται χωρίς κίνδυνο.
Οι εικόνες που λαμβάνει ο Μαγνητικός Τομογράφος έχουν εξαιρετική ευκρίνεια και επιτρέπουν στους εξειδικευμένους Ιατρούς Ακτινολόγους να διαγνώσουν με ακρίβεια την ύπαρξη ή την απουσία κάποιας βλάβης στα εξεταζόμενα όργανα του ανθρώπινου σώματος.
Προσοχή :
Αν πάσχετε από κλειστοφοβία ή αγχώδη συνδρομή, ενδείκνυται η λήψη κάποιου ήπιου ηρεμιστικού πριν από την προγραμματισμένη εξέταση. Κοσμήματα και μεταλλικά αντικείμενα πρέπει να αφαιρούνται πριν από την εξέταση. Επειδή μπορεί να επηρεαστεί το μαγνητικό πεδίο της μονάδας μαγνητικής τομογραφίας, τα μέταλλα και ηλεκτρονικά
αντικείμενα δεν επιτρέπονται στην αίθουσα εξετάσεων.
Κοσμήματα, ρολόγια, πιστωτικές κάρτες μπορούν να υποστούν βλάβη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, μια εξέταση MRI είναι ασφαλής για τους ασθενείς με μεταλλικά εμφυτεύματα, εκτός από μερικά είδη. Οι άνθρωποι με τα ακόλουθα εμφυτεύματα δεν πρέπει να εισέλθουν στο μαγνητικό τομογράφο:
εσωτερικό απινιδωτή καρδιάς ή βηματοδότη, κοχλιακόεμφύτευμα, ορισμένους τύπους κλιπ που χρησιμοποιούνται για ανευρύσματα του εγκεφάλου.
Θα πρέπει να ενημερώσετε τον τεχνολόγο αν έχετε ιατρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές στο σώμα σας, γιατί μπορεί να επηρεαστεί η εξέταση ή ενδέχεται να εκτεθείτε σε κίνδυνο, ανάλογα με τη φύση τους και τη δύναμη του μαγνήτη.
Αξονική τομογραφία (CT scan):
Η υπολογιστική ή αξονική τομογραφία αποτελεί μη επεμβατική μέθοδο απεικόνισης των εσωτερικών οργάνων του σώματος. Η «καρδιά» του συστήματος αποτελείται από
ειδική διάταξη σε σχήμα «δακτυλιδιού» όπου βρίσκεται η λυχνία παραγωγής ακτίνων Χ, ενώ αντιδιαμετρικά βρίσκονται τοποθετημένοι οι ανιχνευτές. Οι τελευταίοι, μετρούν την ποσότητα των ακτίνων Χ που διαπερνούν το σώμα, συλλέγοντας τεράστιο όγκο δεδομένων, που έπειτα τον μετατρέπουν σε εικόνα. Στη συνέχεια, την αλληλουχία των εικόνων που αποτελούν πια τη συνολική μας εξέταση, μπορούμε να την εκτυπώσουμε σε ειδικό φιλμ ή να την μελετήσουμε σε οποιαδήποτε οθόνη υπολογιστή.
Στις περισσότερες εξετάσεις αξονικής τομογραφίας δεν απαιτείται καμία προετοιμασία, παρά μόνο σε εξετάσεις κοιλίας, όπου ο εξεταζόμενος καλείται να είναι νηστικός για την εξέταση. Στις περιπτώσεις που θα πρέπει να αποκαλύψουμε την αιματική ροή σε μια αλλοίωση (οι καρκίνοι έχουν πλούσια αιματική ροή), ή να διαφοροδιαγνώσουμε διάφορες αλλοιώσεις χορηγούμε σκιαγραφικό υλικό ενδοφλεβίως. Επίσης χορηγούμε σκιαγραφικό από του στόματος όταν θέλουμε να κάνουμε εξέταση κοιλίας για να απεικονισθούν και διαχωριστούν ικανοποιητικά οι εντερικές έλικες. Η δόση ακτινοβολίας της Α.Τ. είναι μεγαλύτερη από τις απλές ακτινογραφίες. Η εξέταση δεν είναι
χρονοβόρος και ειδικά με τα καινούργια μηχανήματα έχει περιορισθεί αρκετά π.χ. η εξέταση άνω και κάτω κοιλίας διαρκεί περίπου 10 λεπτά. Χρονοβόρος είναι όταν γίνονται 2 ή 3 εξετάσεις μαζί, όταν επαναλαμβάνεται η εξέταση με σκιαγραφικό
υλικό ενδοφλεβίως ή όταν γίνονται επεμβατικές εξετάσεις όπως βιοψία ή παροχέτευση υγρού.
Σταδιοποίηση του καρκίνου του προστάτη
Μετά την εξακρίβωση ύπαρξης καρκινικών κυττάρων (διάγνωση) στον προστάτη, οι εξετάσεις που ακολουθούν γίνονται με σκοπό να διαπιστώσουμε την ακριβή έκταση του καρκίνου (σταδιοποίηση), τόσο στο εσωτρικό του προστάτη όσο και εκτός αυτού, στους γύρω ιστούς και σε άλλα σημεία-όργανα του σώματος.
Η διαδικασία αυτή αποκαλείται σταδιοποίηση. Οι πληροφορίες που θα συγκεντρωθούν από τη διαδικασία αυτή θα καθορίσουν το στάδιο της νόσου.
Το κάθε στάδιο προσδιορίζεται καθορίζοντας :
Την έκταση του καρκίνου στο εσωτερικό του προστάτη και τους γύρο ιστούς, την επέκταση του καρκίνου στους τοπικούς, πυελικούς λεμφαδένες, την επέκταση του σε άλλα μακρινά όργανα το σκορ Gleason και το επίπεδο του PSA.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε με ακρίβεια το στάδιο της νόσου, καθώς μας βοηθά να καθορίσουμε την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση αλλά και την
πρόγνωση (εξέλιξη) της νόσου. Γιατο λόγο αυτό, αξίζει να υποβληθείτε σε εκτεταμένο και προσεκτικό έλεγχο με σκοπό να προσδιορίσουμε σωστά το στάδιο καρκίνου του προστάτη.
Καθώς ο καρκίνος του προστάτη εξελίσσεται από το στάδιο Ι στο στάδιο IV, τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται στο εσωτερικό του προστάτη, διηθούν το περίβλημά του (κάψα), τους γειτονικούς ιστούς, και στη συνέχεια μεταφέρονται στους επιχώριους (κοντινούς) λεμφαδένες ή σε άλλα μέρη του σώματος (πιο συχνά στα οστά).
Όπως προαναφέρθηκε τα στάδια της νόσου καθορίζονται βάσει του συστήματος ΤΝΜ ( όπου Τ= μέγεθος του όγκου, Ν= οι διηθημένοι λεμφαδένες, Μ= παρουσία
μεταστάσεων) και επομένως το κάθε στάδιο (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, VI) δημιουργείται από το συνδυασμό αυτών μαζί με το σκορ Gleason και το επίπεδο του PSA .
- Η έκταση του καρκίνου στο εσωτερικό του προστάτη και τους γύρο ιστούς (Τ).
Τ1 : Ο όγκος δεν μπορεί να ψηλαφηθεί ή να απεικονισθεί με εξετάσεις όπως το διορθικό υπερηχογράφημα.
T1a : Ο όγκος βρίσκεται τυχαία κατά την διουρηθρική εκτομή του προστάτη (συχνά γνωστή με την σύντμηση TURP) για καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Ο καρκίνος βρίσκεται σε ποσοστό μικρότερο από το 5% στους ιστούς που αφαιρέθηκαν.
T1b : Ο καρκίνος βρίσκεται τυχαία κατά την διουρηθρική εκτομή του προστάτη αλλά είναι σε ποσοστό μεγαλύτερο από 5% στους ιστούς που αφαιρέθηκαν.
T1c : Ο καρκίνος βρίσκεται μέσω βιοψίας, η οποία εκτελείται λόγω υψηλού PSA.
T2 : Ο όγκος ψηλαφάται με την δακτυλική εξέταση αλλά είναι ακόμα περιορισμένος στον προστάτη.
T2a : Ο καρκίνος είναι περιορισμένος στον έναν μόνο λοβό του προστάτη (δεξιό ή αριστερό) και καταλαμβάνει λιγότερο από το μισό.
T2b : Ο καρκίνος είναι περιορισμένος στον έναν μόνο λοβό του προστάτη (δεξιό ή αριστερό) και καταλαμβάνει περισσότερο από το μισό.
T2c : Ο καρκίνος καταλαμβάνει και τους δύο λοβούς.
T3 : Ο καρκίνος έχει αρχίσει να εξαπλώνεται έξω από τον προστάτη και μπορεί να διηθεί και τις σπερματοδόχες κύστεις.
T3a : Ο καρκίνος εξαπλώνεται έξω από τον προστάτη αλλά όχι στις σπερματοδόχες κύστεις.
T3b : Ο καρκίνος του προστάτη έχει εξαπλωθεί στις σπερματοδόχες κύστεις.
T4 : Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε ιστούς γειτονικούς στον προστάτη (εκτός από τις σπερματοδόχες κύστεις).
T4a : Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στον αυχένα της κύστης, στο ορθό ή και στο έξω σφιγκτήρα.
T4b : Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στο τοίχωμα της πυέλου.
- Η επέκταση του καρκίνου στους τοπικούς, πυελικούς λεμφαδένες.
Ν0 : χωρίς μετάσταση στους τοπικούς λεμφαδένες
Ν1 : με μετάσταση στους τοπικούς λεμφαδένες
- Η επέκταση του καρκίνου σε άλλα μακρινά όργανα
M0 | Καμία μακρινή μετάσταση |
Μ1a | Μακρινή μετάσταση σε μη περιοχικούς (κοντινούς) λεμφαδένες |
M1b | Οστικές μεταστάσεις |
M1c | Μακρινή μετάσταση σ' άλλα όργανα (πχ συκώτι, πνεύμονες κτλ) |
Τα στάδια του καρκίνου του προστάτη
Στάδιο Ι
Είναι το πρώτο στάδιο, όπου ο καρκίνος είναι πολύ μικρών διαστάσεων και περιορισμένος στον προστάτη, ενώ δεν είναι ψηλαφητός στη δακτυλική εξέταση, ούτε μπορεί να ανακαλυφθεί με τις απεικονιστικές εξετάσεις. Ανευρίσκεται συνήθως ως τυχαίο εύρημα σε τμήμα ιστού του προστάτη το οποίο εξαιρέθηκε για κάποιον άλλο λόγο, όπως την υπερτροφία του προστάτη ή ανακαλύπτεται σε βιοψία του προστάτη που πραγματοποιείται λόγω υψηλού PSA.
Στάδιο ΙΙ
Στο στάδιο ΙΙ, ο καρκίνος έχει αναπτυχθεί στο εσωτερικό του προστάτη (περισσότερο από ό, τι στο στάδιο Ι) αλλά δεν έχει επεκταθεί έξω από αυτόν.
Στάδιο ΙΙΙ
Στο στάδιο ΙΙΙ, ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέρα από το εξωτερικό περίβλημα του προστάτη σε μία ή και στις δύο πλευρές, σε μικρή έκταση, και μπορεί να διηθεί τη σπερματοδόχο κύστη. Το PSA μπορεί να έχει οποιαδήποτε τιμή και το σκορ Gleason μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 10.
Στάδιο IV
Στο στάδιο IV, το PSA μπορεί να έχει οποιαδήποτε τιμή και το σκορ Gleason μπορεί να κυμαίνεται από 2 έως 10. Επίσης, ο καρκίνος :
- μπορεί να έχει εξαπλωθεί πέρα από τις σπερματοδόχους κύστεις στους κοντινούς ιστούς ή όργανα, όπως είναι το ορθό, η ουροδόχος κύστη ή το πυελικό τοίχωμα ή
- μπορεί να έχει εξαπλωθεί στους τοπικούς ή σε απομακρισμένους λεμφαδένες ή
- μπορεί να έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος, όπως μη τοπικούς λεμφαδένες, τα οστά, το ήπαρ ή τους πνεύμονες. Ο καρκίνος του προστάτη συχνά εξαπλώνεται στα οστά.
Βάσει αυτών επομένως ο καρκίνος του προστάτη, πιο απλά, διαχωρίζεται σε :
-πρώιμου σταδίου (περιορισμένος στον προστάτη)
-τοπικά προχωρημένης νόσου (έχει εξαπλωθεί εκτός του προστάτη αλλά η εξάπλωση αυτή είναι τοπική γύρω από αυτόν)
-μεταστατική νόσος (έχει εξαπλωθεί σε μακρινά όργανα και ιστούς)
-υποτροπιάζουσα νόσο (νόσος που είχε δηλαδή αντιμετωπισθεί αρχικά με επιτυχία με κάποιου είδους θεραπεία αλλά επανεμφανίστηκε μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Όσο μεγαλύτερο είναι αυτό το χρονικό διάστημα τόσο πιο αποτελεσματική μπορεί να είναι η θεραπεία που θα ακολουθήσει).